آیا یادگیری نوازندگی ساز چنگ سخت است؟
نوازندگی چنگ خیلی شبیه به نوازندگی پیانو است. می‌توان گفت از جنبه‌هایی ساده‌تر و از جهاتی سخت‌تر از یادگیری پیانو است. اما اکثر افراد نوازندگی ساز چنگ را نسبت به سازهایی همچون گیتار و ویولن ساده‌تر می‌دانند.
نکته‌ی جالب راجع به ساز چنگ این است که نوازندگی هر قطعه‌ای روی آن صدای بسیار زیبایی خواهد داشت. تنها در عرض پنج دقیقه نوازندگی، می‌توانید صدایی دلنشین تولید کنید. همین موضوع باعث شده تا تمرین و یادگیری آن بسیار دلچسب و کسب مهارت در نوازندگی آن سرگرم‌کننده باشد. برای آشنایی ابتدایی با ساز چنگ و تاریخچه چنگ می‌توانید به این مطلب در مجله پیانو باربد مراجعه کنید.
چه تفاوتی بین چنگ‌های سلتیک و چنگ‌های بزرگی وجود دارد که در ارکستر دیده می‌شوند؟
چنگ‌های بزرگی که در ارکستر نواخته می‌شوند چنگ پدالی نام دارند؛ علت این نام‌گذاری به پدال‌هایی برمی‌گردد که برای این ساز در نظر گرفته شده است و با پا نواخته می‌شوند. این پدال‌ها امکان تغییر کلید را برای نوازنده فراهم کرده‌اند. در چنگ پدالی هفت پدال تعبیه شده است که هر پدال به یک نت متفاوت اختصاص دارد. به طور مثال پدال نت دو (C)، یا پدال نت رِ (D). زمانی که پدال نت دو جابه‌جا می‌شود تمام سیم‌های نت دو روی چنگ به حالت‌های بکار، دیز و بمل تغییر می‌کنند.
چنگ پدالی
چنگ سلتیک برخلاف چنگ پدالی، پدال ندارد. اما برای تغییر کلیدها بازوهایی دارد. این بازوها در آن واحد قادر به کنترل یک سیم از چنگ هستند. یعنی به طور مثال یک سیم می‌تواند بکار، دیز یا بمل باشد و نه هر سه‌ی آن‌ها.
فایده‌ی پدال‌های چنگ پدالی این است که نوازنده می‌تواند سریع‌تر کلیدها را تغییر دهد؛ به علاوه برای نوازندگی قطعات کروماتیک مناسب است. موسیقی جاز روی چنگ پدالی قابل نواختن است اما نواختن جاز با چنگ سلتیک حس و حال واقعی‌تری ایجاد می‌کند. همچنین باید اشاره کرد که چنگ پدالی قادر به تولید صداهای پر قدرت‌تری است و اصولا برای نوازندگی در ارکستر مناسب است. و اما از معایب چنگ پدالی می‌توان به وزن زیاد آن (معمولا بیش از ۳۵ کیلوگرم) و قیمت بالای آن اشاره کرد.
چنگ سلتیک
چنگ سلتیک برای ایجاد صداهای زیبا و نوازندگی موسیقی زیبا و دلنشین مناسب است. از نکات مثبت چنگ سلتیک می‌توان به وزن کم آن اشاره کرد که در سایز بزرگ وزن آن تقریبا ۹ تا ۱۱ کیلوگرم است و در سایز کوچک وزنش به ۳٫۵ تا ۴٫۵ کیلوگرم کاهش می‌یابد. البته وزنش بسته به جنس آن که از چوب باشد یا فیبر کربن تغییر می‌کند اما در کل ساز سبکی است. همچنین در مقایسه با چنگ پدالی قیمت بسیار پایین‌تری دارد.
طیف گسترده‌ای از ژانرهای موسیقی با چنگ سلتیک قابل نواختن است از جمله: پاپ، فولک، جاز، موسیقی بومی و سنتی. قطعات بیشماری تاکنون با این ساز نواخته و منتشر شده‌اند و همچنان ساز محبوبی است.
برای یک مبتدی چه مدل چنگی مناسب است؟
برای افراد مبتدی چنگ خاصی وجود ندارد. اما به طور مثال توصیه نمی‌شود نوازنده‌ی مبتدی از چنگی که روی پا قرار می‌گیرد برای شروع استفاده کند چرا که حفظ تعادل در نگهداری چنگ می‌تواند باعث ایجاد تداخل در یادگیری تکنیک‌های نوازندگی شود. به همین دلیل چنگی که روی زمین قرار می‌گیرد برای افراد مبتدی مناسب‌تر است. همچنین فاکتور قیمت هم مهم است. به طور مثال یک چنگ سلتیک با پنج اکتاو یا سی و شش سیم هم از نظر قیمت مناسب است و هم تمام نت‌های لازم برای یادگیری را پوشش می‌دهد. برای دریافت دانستنی‌های بیشتر در این زمینه، می‌توانید به مطلب «راهنمای نوآموزان برای انتخاب یک ساز چنگ یا هارپ» مراجعه کنید.
چه مدت یک بار لازم است چنگ را کوک کنید؟
در مورد جواب این سوال یک لطیفه وجود دارد که می‌گوید: هر بیست دقیقه یک بار یا هر بار که یک نفر در را باز کند. البته که این لطیفه مبالغه دارد اما لازم است هر چند روز یک بار چنگ را کوک کنید. همچنین در اثر تغییرات دما و رطوبت هوا هم (که مثلا می‌تواند در اثر تغییر مکان چنگ ایجاد شود) لازم است که چنگ کوک شود. هر چه فاصله‌ی زمانی بین دفعات کوک‌کردن کمتر باشد، ساز کمتر نیاز به کوک‌شدن دارد و به علاوه کوک‌کردن آن زمان کمتری صرف می‌کند. در حالت کلی می‌توان گفت چنگ از جنس الیاف کربن نسبت به چوب کمتر نیاز به کوک‌شدن دارد. دلیلش این است که چوب در برابر تغییرات دما و رطوبت محیطی نسبت به الیاف کربن حساس‌تر است.
چه مدت یک بار لازم است سیم‌های چنگ تعویض شوند و یا اینکه آسیب می‌بینند؟
لازم است که سیم‌های چنگ هر یکی دو سال یک بار عوض شوند. تقریبا بعد از یک بازه یک تا دو سال صدای تولیدشده توسط سیم‌های چنگ شفافیت خود را از دست می‌دهند و حالت گرفتگی پیدا می‌کنند. آسیب‌دیدن آن‌ها تقریبا نادر است. ممکن است تنها چند سیم در سال پاره شوند که البته در مورد چنگ‌های ارزان و با کیفیت پایین رخ می‌دهد. مطلب اصول نگهداری از چنگ، می‌تواند نکات بیشتری را برای مراقبت از ساز چنگ‌تان، در اختیار شما قرار دهد.
ساز چنگ، سازی اسطوره‌ای، با پیشینه‌ای چند هزار ساله است. در پایان، اگر به فضای داستان‌ها و اسطوره‌ها علاقه‌مند هستید، مطالعه مطلب «موسیقی در اسطوره‌های ملل» را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
منبع: Heartland Harps & Music
