با ساز آکاردئون و انواع آن آشنا شویم

آکاردئون سازی با بدنه جعبه شکل است که با ورود و خروج هوا به داخل بدنه‌ تولید صوت می‌کند. از سوی دیگر آکاردئون به خانواده سازهای بادی آزاد-زبانه هم تعلق دارد، خانواده‌ای که سازهای ملودیکا و ساز دهنی نیز به آن تعلق دارند. همین تعریف، چندین جنبه مهم از ساز آکاردئون را برای ما آشکار می‌کند:

خانواده آکاردئون خودش شامل یک ردیف از سازها شامل: کنسرتینا (concertina)، بندونئون (bandoneon)، هارمونیوم (harmonium) و امریکن رید ارگان (American reed organ) می‌شود. علاوه بر این خود آکاردئون هم انواع متنوعی دارد از جمله: کروماتیک، دیاتونیک، استاندارد یا فیری باس.
آکارئون از جهات بسیاری یک ساز چند صدا یا پلی فونیک است. با این ساز می‌توانید چندین نت را در یک آن بنوازید. شما نه فقط می‌توانید این کار را با فشردن چندین کلید به طور همزمان انجام دهید بلکه تنها با فشار دادن یک کلید می‌توانید همزمان چند صدا را تولید کنید، البته در شرایطی که قبل از نواختن آکوردهای سمت چپ را تنظیم کنید. به این ترتیب آکاردئون یک ساز بسیار چندصدایی است که می‌تواند به تنهایی جای یک گروه موسیقی اجرا کند!
آکاردئون به دلیل فرم بدنه‌اش این قابلیت را دارد که تفاوت‌های بسیار ظریف صوتی ایجاد کند بر خلاف ساز مادرش «ارگان» که چنین قابلیتی را ندارد.

در ادامه قطعه زیبای «والس‌های تهران» را که با ساز آکاردئون اجرا شده است، تماشا کنید.

انواع آکاردئون

آکاردئون سازی است که در انواع شکل‌ها و اندازه‌ها موجود است، گاهی دکمه دارد و گاهی دارای کلیدهایی شبیه کلیدهای پیانو است. بسته به اینکه هر نوع را چه کسی در چه سالی برای اولین بار به بازار عرضه کرده باشد از نظر تعداد کلیدها، زبانه‌ها و جنس مواد سازنده با هم فرق دارند. به همین خاطر ظاهر و صدای آن‌ها از یکی به دیگری تفاوت دارد. ممکن است یک آکاردئون قدیمی با طراحی‌های بسیار فاخر ببینید یا اینکه یک آکاردئون با امکانات گسترده ببینید که حاصل استفاده از فناوری‌های جدید در ساختار ساز است.

آکاردئون دکمه‌ای و پیانویی

به طور کلی مردم با دو نوع آکاردئون آشنا هستند، مدلی که دکمه‌ دارد و مدلی که صفحه‌ای با کلیدهای شبیه پیانو دارد.

آکاردئون یونیسونوریک (هم صدا) و بیسونوریک (دو صدا)

در یک تقسیم بندی کلی دیگر می‌توان آکاردئون‌ها را به دو دسته هم صدا (unisonoric) و دو صدا (bisonoric) تقسیم کرد. این تقسیم‌بندی بر این اساس به وجود آمده است که وقتی یک کلید را فشار می‌دهیم، آیا جهت جریان هوا، یعنی اینکه آکاردئون در حال فشرده شدن است یا در حال باز شدن، روی نتی که تولید می‌شود تاثیر دارد یا نه؟ در آکاردئون‌های هم‌صدا، در هر دو حال فقط یک نت تولید می‌شود اما در مدل‌های دو صدا، وقتی شما بدنه آکاردئون را فشرده می‌کنید و یک کلید را فشار می‌دهید یک نت تولید می‌شود و وقتی که بدنه آن را کش می‌دهید و همان کلید را فشار می‌دهید نت دیگری تولید می‌شود.

آکاردئون‌های دیاتوینک و کروماتیک

بیشتر آکاردئون‌های دیاتونیک، آکاردئون‌های دکمه‌ای هستند که معمولا یک یا دو ردیف دکمه دارند. هر ردیف در یک کلید خاص کوک می‌شود و فقط قادر به نواختن همان گام است. این نوع آکاردئون معمولا از نوع بیسونوریک (دو صدا) است، این موضوع باعث می‌شود که نوازنده با همان دکمه‌های محدود بتواند صداهای بیشتری را تولید کند.

منابع:
la malle aux accordeons
squeeze box stories