ملودیکا، سازی قابل حمل و دستی است که از دو بخش اصلی تشکیل شده است: بخشی که در دهان نوازنده قرار میگیرد و یک صفحه کلید مشابه صفحه پیانو. نوازنده در بخشی که در دهانش قرار گرفته میدمد و همزمان کلاویهها را فشار میدهد و بدین ترتیب، تولید صدا میکند.
ملودیکا سازی است بین هارمونیکا و پیانو آکاردئونی. ملودیکا هم مثل آکاردئون و هارمونیکا به «خانواده سازهای آزاد زبانه»(free reed’ family) تعلق دارد. اجرای زیبای ملودیکا و یوکلله را در ویدیوی زیر تماشا کنید.
ملودیکا چگونه کار میکند؟
وقتی نوازنده در بخش دهانیِ ساز میدمد، هوا حرکت میکند و وارد مجرای هوا در ساز میشود. بسته به اینکه کدامیک از کلیدها را فشار بدهید، هوا از مجرای هوا به سمت یکی یا بیش از یکی از زبانهها (reeds) حرکت میکند و با ارتعاش آن، صدای مورد نظر را تولید میکند. همانطور که تصویر زیر میبینید، ملودیکا را میتوانید با دو دست هم بنوازید، به شرطی که یک لوله هوا به آن اضافه شود.
زبانه یا رید (reed) چیست؟و سازهای زبانهدار کدامند؟
به زبان ساده، قطعهای باریک و مسطح که در قسمت دهانی سازها به کار میرود «زبانه» یا «reed» است. زمانی که جریان هوای دهان به آن برخورد میکند، به ارتعاش درمیآید و باعث میشود که نت مورد نظر نوازنده به صدا دربیاید. زبانهها میتوانند از جنسهای مختلفی همچون چوب، پلاستیک، فلز یا حتی موارد ترکیبی ساخته شوند. زبانه بسته به اینکه در چه سازی به کار رفته باشد، در شکلها و اندازههای مختلف است. برخی از موزیسینها به سازهای زبانهدار، ساز بادی هم میگویند. سازهای خانواده زبانهدارها عبارتند از: کلارینت، ابوا، ساکسیفون، بگ پایپ، باسون و برخی سازهای دیگر.
در این میان خانوادهای دیگر از سازهای زبانهدار هستند که به نام «آزاد زبانه» (Free reeds) شناخته میشوند. سازهای آکاردئون، هارمونیکا و ملودیکا از این دسته هستند. زبانهها در ملودیکا درون قابی قرار گرفتهاند و هوا آنها را به ارتعاش درمیآورد و بسته به اینکه از چه جنسی باشند یا چه ضخامتی داشته باشند، صدایی متفاوت را تولید می کنند. در تصاویر زیر میتوانید فرم قرارگیری و مراحل ارتعاش زبانهها در ملودیکا را ببینید.
نامهای دیگر این ساز چیست؟
این ساز، بسته به شرکت تولید کننده آن، نامهای مختلفی دارد، از جمله ملودیا، ملودیوم، پیانیکا (pianica)، ملودین (melodion)، پیانوی بادی (wind piano)، هارمونیکای کیبورددار (keyboard harmonica) و ملودی هورن (melodyhorn).
چه کسی این ساز را اختراع کرده است؟
احتمالا اولین بار شخصی به نام آندری بورل (Andre Borel) ایتالیایی این ساز را به نام کلاویتا (Clavietta) ساخته است، اما فرم مدرن این ساز در دهه پنجاه میلادی توسط شرکت آلمانی هونر (Hohner) ساخته شد. نام تجاری «ملودیکا» در واقع نامی است که کمپانی هونر برای این ساز برگزیده است و نام انحصاری این شرکت برای این ساز است.
چگونه از ملودیکا مراقبت کنیم؟
در فضای پر گردوغبار ملودیکا را در جعبه نگه دارید. پس از نواختن ملودیکا، رطوبت اضافی را از آن پاک کنید، وقتی سوپاپ خروج رطوبت را فشار میدهید، فوت کنید. بهتر است درست قبل از نواختن ملودیکا، غذا نخورده باشید، زیرا احتمال دارد ذرات ریز غذا بین زبانههای ملودیکای شما گیر کند. از نوشیدنیهای شکردار، حین نواختن ملودیکا خودداری کنید. توصیه میکنیم برای دریافت اطلاعات بیشتر به مطلب « اصول نگهداری از ملودیکا» در مجله پیانو باربد مراجعه کنید.
اگر به این ساز قابل و حمل و خوشصدا علاقهمند شدهاید برای دریافت اطلاعات از قیمت ساز ملودیکا میتوانید به این صفحه مراجعه کنید.