موسیقی قرون وسطی بین سالهای ۵۰۰ تا ۱۴۰۰ میلادی ادامه داشت.این دوره طولانیترین دوره موسیقی است زیرا ۹۰۰ سال ادامه داشته, و از زمان سقوط امپراطوری روم غربی تا دوره رنسانس فعالیت خود را حفظ کرده بود. در این مقاله نگاهی به چند ویژگی موسیقی قرون وسطی میپردازیم تا درک بهتری از آن داشته باشیم.
موسیقی مونوفونیک (MONOPHONIC )
بافت موسیقی قرون وسطی به صورت مونوفونیک بود به عبارتی شامل یک خط ملودیک واحد بدون همراهی، (“Mono-phonic” به معنای تک صدایی است) و توسعه بافت پلیفونیک باعث پایه گذاری دوره رنسانس و پایان دوره قرون وسطی شد.(“Poly-phonic” به معنای چند صدایی است که همزمان نتها پخش میشود)
سرود گریگوریان در دوره قرون وسطی
آواز گریگوری، متشکل از یک ردیف ملودی آوازی، بدون ریتم آزاد، یکی از رایج ترین آوازهای قرون وسطی بود.
این سرود در کلیساهای کاتولیک و مراسم عشای ربانی (یادبود و جشن شام آخر عیسی مسیح) که مجموعهای از متون است، خوانده میشود و تا امروز این مراسم ادامه دارد.
سرودهای قرون وسطی دارای ویژگیهایی هستند که مشخص میکند متعلق به همان دوره (قرون وسطی) است که هشت مد کلیسایی در آن زمان به وجود آمد برای مثال مد “دورین” که ساختار آن به این شکل است که با نت “ر” شروع میشود و اگر تمام نتهای بعدی را با نت سفید بنوازید در آخر به نت” ر” اکتاو بالا میرسید بنابراین فواصل مد دورین به شکل “پرده – نیم پرده – پرده – پرده – پرده – نیم پرده – پرده.” است.
گسترش موسیقی چند صدایی
با پیشرفت موسیقی در دوره قرون وسطی،آهنگسازان شروع به ایجاد نتهای چند صدایی کردند.
ارگانوم
ارگانوم یک تکنیک اولیه بود که بافت چند صدایی را بررسی می کرد و شامل 2 خط صدا در بافت های مختلف هتروفونیک بود.
۳ نوع ارگانوم وجود داشت:
- ارگانوم موارزی
- ارگانوم آزاد
- ارگانوم ملیسماتیک
ارگانوم موازی: بافت پلیفونی دارد (به این معنا که دو یا چند خط ملودی در آن به چشم میخورد و شنیده میشود)
ارگانوم آزاد:2 صدا در هر دو حرکت موازی و یا حرکت مخالف حرکت می کنند.
ارگانوم ملیسماتیک: در این ارگانوم، روی یک نت باقی میمانند و قسمت دیگر از ملودی را میخوانند.
نتهای موسیقی در دوره قرون وسطی
کلیسای کاتولیک میخواست آنچه را که مردم در کلیساهای سراسر جهان غرب میخوانند تثبیت کند.
در نتیجه، سیستمی از نتنویسی موسیقی ایجاد شد که به آنها اجازه میداد از حالت شنیداری قبلی صرف نظر کنند (قطعه هایی که «از طریق گوش» منتقل شده و نوشته نمیشدند).
NUEMES
علائمی بودند که در بالای سرودها نوشته شده بودند.
در اینجا نمونهای از نسخه خطی قرن یازدهم حاوی Nuemes را آوردهایم.
با پیشرفت دوره قرون وسطی، علائم به تدریج توسعه یافتند تا نشانه های بیشتری از ریتم و غیره اضافه شود.
سازهایی که در دوران قرون وسطی رایج بودند
تعدادی از سازهای مشخصه دوره قرون وسطی وجود داشت از جمله:
فلوت (ساخته شده از چوب)
فلوتهای قرون وسطایی به جای کلید، سوراخهایی برای انگشتان داشتند.
دولسیمر (Dulcimer)
در ابتدا برای نواختن دولسیمرها، آنها را با زخمه زدن مینواختند، بعدها با پیشرفت تکنولوژی، با استفاده از مضراب نواخته میشد.
لیرا (Lyra)
لیرا یکی از اولین سازهای زهی آرشهای شناخته شده است.
این دوره همچنین توسط تروبادوها (troubadours) و تروورها (trouvères) مشخص میشد، اینها خوانندگان و نوازندگان دورهگرد بودند.
سبکهای سکولار موسیقی قرون وسطی
Ars Nova (هنر جدید) سبک جدیدی از موسیقی بود که در قرن چهاردهم در فرانسه و ایتالیا سرچشمه گرفت.
این نام برگرفته از رساله ای است که “Philippe de Vitry” در حدود سال 1320 نوشته است.
این سبک با افزایش تنوع ریتم، زمان دوتایی و افزایش آزادی و استقلال در قسمت نوشتن مشخص شد. این آزمایشها برخی از پایههای پیشرفت موسیقی را در دوره رنسانس ایجاد کرد
ژانر اصلی سکولار آرت نوا، شانسون (chanson) بود.
نمونه هایی از آهنگسازان آرت نوا عبارتند از Machaut در فرانسه و G. Da Cascia، J. Da Bologna و Landini در ایتالیا.
پیدا کردن بسیاری از آلبوم های ضبط شده از موسیقی قرون وسطایی که طیف وسیعی از سبک ها را ارائه می دهند بسیار دشوار است. آلبومی به نام «Discover Early Music» وجود دارد که ضبطهای فوقالعادهای از قطعههای ساده و ارگانوم دارد.
منبع:musictheoryacademy