چگونه سیم ویولنسل خود را تعویض کنیم؟

بسیاری از نوازندگان مبتدی ویولنسل برای تعویض سیم‌های سازشان به معلم خود متکی هستند. شما می‌توانید روش قرار دادن سیم‌های جدید روی ساز خود را با کمی دانش و تمرین فراگیرید.

ویولنسل چیست؟

ویولنسل، ساز تنور در خانواده‌ی زهی ویولن است. به ساز ویولنسل، «چِلّو/ Cello» نیز گفته می‌شود و به نوازنده‌ی آن «چِلیست» می‌گویند.

این ساز 4 سیم دارد که با فاصله‌ی پنجم از یک‌دیگر کوک می‌شوند؛ بم‌ترین سیم آن با نت «دو/ C» کوک شده و به دنبالش سیم‌های «سل/ G»، «ر/ D» و «لا/ A» می‌آیند.

چگونه سیم ویولنسل را تعویض کنیم؟

با تمرین، تعویض سیم ویولنسل نسبتا ساده خواهد شد.

سیم‌ها را به نوبت تعویض کنید: سازهای زهی مانند ویولن، ویولنسل و کنترباس طوری طراحی شده‌اند که کشش سیم ثابتی داشته باشند. با تعویض تک به تک سیم‌ها، این کشش را حفظ خواهید کرد.
باز کردن سیم قدیمی: برای باز کردن سیم قدیمی، با شل کردن سیم شروع کنید. برای این کار ساز را جلوی خود قرار داده و گوشی‌های کوک را به سمت خود بچرخانید. هنگامی که سیم به اندازه‌ی کافی شل شد، می‌توانید آن را با دست از جعبه‌ی گوشی‌ها بیرون بکشید؛ تاندورهای (تیونرهای ظریف) روی سیم‌گیر را شل کرده و سیم را از پایین بیرون بکشید.
به شیارهایی که سیم‌های قدیمی در آن‌ها قرار داشتند توجه کنید: سیم‌های ویولنسل شما در شیارهای ریز روی پل ساز (که در نزدیکی وسط ساز قرار دارد) و شیطانک (جایی که صفحه‌ی انگشت‌گذاری به جعبه‌ی گوشی‌ها در بالای گردن می‌رسد) قرار می‌گیرد. برخی از نوازندگان و معلمان ویولنسل، این شیارها را با مداد گرافیتی نرم مشخص می‌کنند (این علامت‌ها پس از بستن دوباره‌ی سیم‌ها قابل مشاهده نخواهند بود).
صفحه‌ی انگشت‌گذاری را تمیز کنید: تعویض سیم‌ها به شما این فرصت را می‌دهد که صفحه‌ی انگشت‌گذاری ساز خود را تمیز کنید، بنابراین قبل از قرار دادن سیم‌های جدید، آن را با یک پارچه‌ی خشک پاک کنید.
سیم خود را درست انتخاب کنید: سیم‌های ساز ویولنسل در بسته‌های چهارتایی به فروش می‌رسند. با مشاهده‌ی اطلاعات چاپ شده روی بسته مطمئن شوید که مجموعه سیم صحیح را انتخاب کرده‌اید. بیشتر سیم‌های ویولنسل با توپ فلزی در انتهایشان مشخص می‌شوند. (این امر در مورد سیم‌های ویولن، ویولا، باس و سیم‌های گیتار صادق است.) برای انتخاب سیم می‌توانید از فروشنده‌ی فروشگاهی که به آن مراجعه کرده‌اید راهنمایی بخواهید.
انتهای توپی سیم را در قسمت سیم‌گیر ساز فرو کنید: بخش توپی، نشان دهنده‌ی انتهای سیم شماست. این بخش در قسمت سیم‌گیر شما فرو می‌رود و توسط تاندورها در جای خود ثابت می‌شود.
سیم را به سمت سوراخ گوشی‌ها بکشید: کمی از انتهای ساده‌ی سیم (انتهای بدون توپ فلزی) را از سوراخ گوشی کوک رد کرده و دور آن بپیچانید. سیم‌های امروزی ویولنسل از جنس فولاد هستند که می‌توانند سطح چوب ساز شما را خراش دهند. بنابراین از بیرون گذاشتن سیم اضافی بیش از حد از سوراخ گوشی‌ها خودداری کنید.
سیم را سفت کنید: اکنون زمان سفت کردن سیم است. این کار را با چرخاندن گوشی کوک به سمت مخالف خود، در حالی که در جلوی ساز قرار گرفته‌اید، انجام دهید. همان‌طور که گوشی را می‌چرخانید، سیم دور آن می‌پیچد و اصطکاک ایجاد می‌کند. اینگونه ساز می‌تواند کوک را نگه دارد.
قطعات ویولنسل را در یک راستا نگه دارید: سفت کردن سیم‌ها می‌تواند باعث جابجایی گوشی کوک، پل ساز یا سیم‌گیر شود. مراقب هر سه قطعه باشید که سر جایشان باقی بمانند. اگر متوجه شدید که قطعه‌ای در حال جابه‌جایی است، سفت کردن سیم را متوقف کنید.
برای کوک کردن، از گوشی‌های کوک و تاندورها به‌طور هم‌زمان استفاده کنید: گوشی‌های کوک بزرگ، تغییرات بزرگ را در هنگام کوک کردن ایجاد می‌کنند، درحالی‌که از تاندورها (گوشی‌های کوچک کوک) برای ایجاد تغییرات کوچک و نهایی استفاده می‌شود. برای کوک کردن ویولنسل باید از هر دو نوع گوشی‌ها به تناسب استفاده کنید. این تعادل در استفاده را می‌توانید با تمرین به دست آورید.
بدانید که سیم‌ها ممکن است از کوک خارج شوند: ویولنسل پس از تعویض سیم‌هایش، همانند هر ساز زهی دیگری، تمایل دارد که از کوک خارج شود. کوک کردن و اصلاح ساز خود را آنقدر ادامه دهید که صدادهی عالی داشته باشد.

4 نکته

نکته‌های ساده‌ای وجود دارند که می‌توانند روند کوک کردن را ساده و ثمربخش کنند:

از سیم با کیفیت بالا استفاده کنید: سیم‌های کارخانه‌ای با سابقه، شرط مطمئنی برای حفظ کوک ساز شما هستند. سیم‌های بدون نام و ناشناخته، پاسخگوی افراد مبتدی هستند اما برای اجراهای اصلی توصیه نمی‌شوند.
بر روی آرشه‌ی خود از کلیفون استفاده کنید: چه در هنگام نواختن بر روی سیم‌های جدید و چه سیم‌های قدیمی، از کلیفون بر روی آرشه‌ی خود استفاده کنید تا صدادهی و اینتونِیشِن مطلوب داشته باشید.
دوباره و دوباره ساز خود را کوک کنید: طبیعی است که سیم‌های ویولنسل شما پس ازتعویض از کوک خارج شوند. لازم است که سیم‌ها بر اثر کشش، انبساط پیدا کنند. این فرآیند می‌تواند روزها و حتی هفته‌ها به طول بیانجامد؛ آن‌قدر ساز را کوک کنید که بتواند کوک درست را نگه دارد. برای تعویض سیم‌های سازتان از چند روز یا چند هفته پیش از اجرا برنامه‌ریزی کنید تا موقع اجرا با چنین مشکلی مواجه نشوید.
سیم‌ها را تک به تک تعویض کنید: این کار سبب می‌شود که پل و سیم‌گیر ساز از سر جایشان تکان نخورند. اگر ویولنسل برای مدتی طولانی بدون سیم رها شود، ممکن است از تراز خارج شود. لوتیرها ویولنسل را طوری طراحی می‌کنند که فشاری ثابت بر روی بدنه داشته باشند، بنابراین همیشه ساز را در حالت سیم‌دار نگه دارید.

منبع: MasterClass