۲۴ تکنیک آرشه‌کشی ویولن

هرچه بیشتر یاد بگیرید و از انواع تکنیک آرشه‌کشی آگاه‌تر باشید، آزادی بیشتری در نواختن خواهید داشت.

تکنیک آرشه‌کشی، مهمترین ابزار برای بیان در نوازندگی ویولن است. تکنیک آرشه‌کشی در ویولن، مانند؛ نفس، دهان و صدا برای یک خواننده، یا قلم‌مو برای یک نقاش است.

«ایوان گالامیان» می‌گوید: «هشتاد درصد نوازندگی ویولن مربوط به تکنیک آرشه است.»

قبل از این‌که به تکنیک‌های سخت ویولن بپردازیم، به این نکته توجه کنید و همیشه به یاد داشته باشید که نواختن ویولن یک هنر است.

حالا با توجه به دسته‌بندی بالا، به تکنیک‌های آرشه‌کشی ویولن و جزئیات آن‌ها می‌پردازیم:

۳ دسته تکنیک آرشه‌کشی

اگر به عکس بالا دقت کنید، متوجه خواهید شد که تکنیک‌های ویولن را در سه گروه قرار داده‌ایم؛

در گروه دتاشه (Detaché)؛ به جز تکنیک detaché collé، آرشه‌ی شما روی سیم باقی می‌ماند و نت‌ها را با کشش اصلی و کامل آن‌ها اجرا می‌کنید و بر روی آرشه کاملا کنترل دارید.

در گروه مارتله (Martelé) نیز آرشه‌ی شما روی سیم باقی می‌ماند و کاملا بر روی آن کنترل دارید، اما نت‌ها را با کشش کامل اجرا نمی‌کنید؛ بین نت‌ها فاصله وجود دارد و بیشتر شبیه به استکاتو اجرا می‌شوند.

در گروه اسپیکاتو (Spiccato)، آرشه روی سیم باقی نمی‌ماند و شما از خاصیت پرش طبیعی آرشه استفاده می‌کنید؛ این خاصیت، اسپیکاتو را به یک تکنیک نیمه منفعل آرشه‌کشی تبدیل می‌کند و از آن‌جایی که زمان‌هایی وجود دارد که آرشه از سیم جدا باشد،‌ نت‌ها با کشش کامل اجرا نمی‌شوند.

ویولونیست‌های یک ارکستر، در هنگام اجرای نت‌های طولانی،‌ جهت آرشه‌کشی خود را تعویض می‌کنند؛ این کار سبب می‌شود که در تمام طول اجرای نت‌های کشیده، صدایی یکدست داشته باشند. اگر آن‌ها تعویض آرشه‌ی خود را همزمان باهم انجام دهند، حرکات آرشه را جدا از هم خواهید شنید. به طور معمول حرکات آرشه در ارکستر هماهنگ هستند و آرشه‌کشی آزاد یک استثناست.

معرفی ۲۴ تکنیک آرشه‌کشی

مارتله (Martele): در مارتله نت‌ها با آکسان شدید و منفصل اجرا شده و آرشه بسیار سریع و بلند روی سیم‌ها کشیده می‌شود. این تکنیک گاهی اوقات با یک خط یا یک آکسان (فلش) زیر یا روی هر نت نمایش داده می‌شود که البته لزوما همیشه هم این علائم وجود ندارند. شما می‌توانید این نوع ضربه را با توجه به شرایط نت‌ها و پارتیتور موسیقی تشخیص دهید.

مارتله کُل (Martele colle): این نوع مارتله مانند اسپیکاتو یا Detaché collé اجرا می‌شود و می‌توان آن را در کنسرتو چایکوفسکی مشاهده کرد.

مارتله لانسه (Martele lance): شبیه به دتاشه پورته یا تنوتو (Detaché porté/ tenuto) است که در آن طولانی‌تر از آرشه استفاده می‌شود.

Fouetté: تکنیکی بین اسپیکاتو روی سیم و یک دتاشه با آکسان است و بیشتر مواقع با نیمه‌ی بالایی آرشه اجرا می‌شود.

(سولید) استکاتو/ Solid) Staccato): گاهی اوقات تکنیک‌های استاکاتو و مارتله با هم ترکیب می‌شوند؛ solid staccato اغلب برای اجرای چند نت مارتله در یک ضربه‌ی آرشه استفاده شده و معمولا توسط نیمه‌ی بالایی آرشه اجرا می‌شود.

استکاتوی پروازی (Flying staccato): این تکنیک با آرشه‌ی چپ اجرا می‌شود، البته نوازنده با آرشه‌ی راست هم می‌تواند آن را اجرا کند. علامت آن مانند استکاتو ثابت است و شبیه به استکاتو ثابت اجرا می‌شود با این تفاوت که فشار آن کمتر بوده و جدا کردن آرشه از سیم باید خیلی ظریف و آرام انجام شود. حرکت افقی انگشت در این تکنیک نقش مهمی دارد.

اسپیکاتو (Spiccato): نسبت به استکاتو، سریع‌تر اجرا می‌شود، البته نه همیشه. برای اجرای این تکنیک باید شانه‌هایتان آزاد و شل بوده و مچتان انعطاف کافی برای گذاشتن نقطه‌ی میانی آرشه روی سیم‌ها و برداشتن آن را داشته باشد. اسپیکاتو پرشی مربوط به زمانی است که چند نت کوتاه همگی با یک حرکت آرشه نواخته شوند و هر کندن آرشه مختص به یک نت باشد. این نت‌ها در موسیقی مانند استکاتو پرشی علامت‌گذاری می‌شوند (یعنی هر نت یک نقطه دارد و روی یک دسته از نت‌ها یک خط اتصال گذاشته می‌شود). البته شما می‌توانید آن‌ها را استکاتو تشخیص دهید.

سوتیه (Sautillé): الگوی دیگری از آٰرشه‌کشی پرشی است که تفاوتش با اسپیکاتو در این بوده که منحصرا برای هر نت، بالا بردن و انداختن آٰرشه وجود ندارد. برای تمرین کردن این تکنیک؛ دتاشه‌ی کوچک و تقریبا سریع نزدیک به وسط آرشه اجرا کنید.

ریکوشه (Ricochet): این تکنیک آرشه‌کشی کاملا بر پایه‌ی جهش طبیعی چوب آرشه است؛ چند نت در یک آرشه نواخته می‌شوند اما تنها یک ضربه وارد می‌شود، آن هم زمانی که آرشه برای نواختن اولین نت بر روی سیم پرتاب می‌شود.

آرپژیو پرشی (Jumping arpeggio): اگر تکنیک ریکوشه را در آکوردهای شکسته اجرا کنید،‌ آرپژیو پرشی نامیده می‌شود. یک نمونه‌ی معروف این تکنیک؛ کادنزای موومان اول در کنسرتوی مندلسون است.

دتاشه (Detaché): در این تکنیک آرشه‌کشی مجزا، روان، یکسان و بدون هیچ تغییری در فشار، برای هر نت وجود دارد. هیچ توقفی بین نت‌ها وجود ندارد و دتاشه می‌تواند توسط هر قسمت و هر مقدار از طول آرشه، از کل تا بخش کوچکی از آن اجرا شود.

سُن فیله (Son filé): اصطلاحی برای صدای ثابت و طولانی است، به عنوان ابزاری برای تمرین صداسازی و کنترل آرشه به نسل‌های متعددی از ویولونیست‌ها کمک کرده. سن فیله باید ابتدا به صورت دست باز و سپس با گام‌ها به صورت تک نت و دوبل نت در تمام دینامیک‌ها، از پیانو تا فورته، تمرین شود.

دتاشه پورته یا تنوتو (Detaché porté/ tenuto): در detaché porté روی شروع هر ضربه‌ی کمان با استفاده از سرعت بالاتر (بدون آکسان) تأکید می‌کنید و سَبُکی تدریجی صدا پس از آن شبیه به پورتاتو است. دقت کنید که آن را با تکنیک مارتله اشتباه نگیرید.

دتاشه کُلّه (Detaché collé): برای اجرای Detaché collé شما یک حرکت اسلوموشن (آهسته) از اسپیکاتو انجام می‌دهید و هنگام تعویض آرشه آن را از روی سیم بلند می‌کنید. این یک تمرین مقدماتی عالی برای اسپیکاتو است.

لگاتو (Legato): پیوند دادن دو یا چند نت روی یک آرشه با خط اتصال را لگاتو می‌نامیم.

پورتاتو (Portato): در این نوع آرشه‌کشی که عموما آهسته و فصیح در موسیقی به کار میرود؛ دو یا چند نت ( به ندرت بیش از چهار نت) به وسیله‌ی یک حرکت آرشه با فشار جداگانه و کمی خیزش اجرا می‌شوند.

توقف دوگانه (Double stops): وقتی در صفحه‌ی نت موسیقی، دو نت را روی هم می‌بینید (دوبل نت)، همزمان روی دو سیم نواخته و گاهی انگشتان خود را روی دو سیم به طور همزمان قرار می‌دهید. این تکنیک، توقف دوگانه (Double stops) نامیده می‌شود.

آکوردها (Chords): اجرای ۳ یا ۴ نت به صورت همزمان را آکورد می‌گویند.

در صورتی که ابتدا، به کوتاهی، نت بم و سپس به ترتیب نت‌های بالاتر آکورد را اجرا کنید، آن را به صورت آکورد شکسته اجرا کرده‌اید.

ترمولو (Tremolo): لرزیدن/ لرزاندن/ تکرار سریع صدا یا اصوات واحد با استفاده از تعویض سریع آرشه در دو جهت که بیشتر با نوک آرشه اجرا می‌شود را اجرای ترمولو می‌نامند.