ویهوئلا، از سازهای زهی زخمهای دارای پردهبندی است که معمولا پنج یا شش سیم دوتایی دارد. ظاهر این ساز شبیه گیتار است اما مانند لوت کوک میشود. این ساز در قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی (در اسپانیا) استفاده میشد، یعنی در همان زمانی که در ایتالیا ساز لوت رواج داشت.
لوت که از ساز عود ساخته شده بود، قرنها در بخشی از اروپا از جمله اسپانیا و پرتغال به کار میرفت. در قرن ۱۵ میلادی لوتسازان اسپانیایی و پرتغالی، ویهوئلای دستی را ساختند که بهشیوهی لوت کوک میشد. کمی بعد این ساز به ایتالیا رسید. تفاوت ویهوئلا با لوت این بود که صفحهی پشتی آن صاف بود (had flat back) و ۶ سیم دوتایی داشت. این ساز در زمان پادشاهی آراگون در شمال شرقی اسپانیا پیشرفت چشمگیری کرد و در کل قرن ۱۵ و ۱۶ در آنجا رواج پیدا کرد.
انواع مختلفی از ویهوئله وجود داشت:
ویهوئلای دستی
که با انگشت نواخته میشد.
ویهوئلا پنولا
که با مضراب نواخته میشد.
ویهوئلای آرشهای
که با آٰرشه نواخته میشد و مادر ساز viola da gamba است.
در اواخر قرن ۱۶، بعضی از نوازندگان ویهوئلا، کمکم برای نواختن این ساز از آرشه استفاده کردند که منجر به گسترش ساز ویولا دا گامبا شد، این ساز در دوران رنسانس و باروک بسیار رایج بود و امروزه از مهمترین سازهای کلاسیک به شمار میآید.
در اواخر قرن ۱۶، با کمرنگ شدن سبک موسیقی چندصدایی اسپانیایی و پرتغالی، استفادهی وسیع از انواع ویهوئلا از رواج افتاد و فرزندان این ساز (ویولا، تیپل در قارهی آمریکا و viola campanicas پرتغالی) بهجای آن به کار رفتند. البته بیش از همه، گیتار باروک که پنج سیم داشت جایگزین این ساز شد.
در تصویر زیر، در سمت راست یک ویهوئلای دستی و در سم چپ، ویهوئلای آرشهای را میبینید.
ویهوئلای مکزیکی
ماریاچی یک نوع موسیقی محلی مکزیک است که به مناسبتهای مختلف مختلفی مثل عیدها، عروسیها، و… استفاده میشود. حتی برخی از زبانشناسان معتقدند marriage در زبان انگلیسی از واژهی Marichi گرفته شدهاست. در این نوع موسیقی سازهای مختلفی به کار میروند. هشت ویولن، دو ترومپت و دست کم یک گیتار و درواقع یک ویهوئلا که به عنوان یکی از سازهای خانوادهی گیتار به کار میرفت. البته ویهوئلای مکزیکی با ویهوئلای اسپانیایی متفاوت است. این ساز پنج سیم دارد و مانند گیتار کوک میشود، با این تفاوت که سیم سل آزاد آن، ر و لا یک اکتاو بالاتر از گیتار کوک میشود تا یک صدای تنور و زیروبمی بالاتر ایجاد کند. ضخامت سیمهای آن و ترتیب استفاده از آنها در ایجاد یک صدای نرم یا قوی مهم است.
منابع
Guitar History Facts