کلاویکورد (۱) یک ساز کلاویه‌ای مستطیل‌شکل است که در قرن چهاردهم اختراع شد و در اواخر قرون وسطی در دورهٔ باروک و رنسانس نواخته می‌شد. این ساز بیشتر یک ساز تمرینی بود که به‌عنوان کمکی برای آهنگ‌سازی استفاده می‌شد و برای اجراهای بزرگ صدای کافی نداشت.
نام کلاویکورد از واژهٔ لاتین «clavis» به‌معنی «کلید» و واژهٔ یونانی «chorda» به‌معنی «سیم» گرفته شده است. این ساز از قرن ۱۶ تا ۱۸ محبوبیت داشت و در این دوران بیشتر در مناطق آلمانی‌زبان، اسکاندیناوی و شبه‌جزیرهٔ ایبری رایج بود. در انگلستان، اولین کسی که یک کلاویکورد خرید، الیزابت یورک، ملکهٔ انگلستان و همسر هنری پنجم بود. در دههٔ ۱۸۴۰ کلاویکورد از رونق اولیه افتاد اما مجددا و در دههٔ ۱۸۹۰، توسط آرنولد دولمش (۲) ساختن آن از سر گرفته شد.
اندازهٔ ساز و شیوهٔ تولید صدا
شکل ظاهری کلاویکورد مانند یک مستطیل است که طول آن معمولا در حدود ۱۱۰ تا ۱۷۰ سانتی‌متر است. در این مستطیل یک صفحه کلید و یک صفحه صدا قرار دارد که در آن سیم‌ها به‌صورت طولی قرار گرفته‌اند، در یک طرف سیم‌ها یک پیچ نگه‌دارنده و در طرف دیگر یک پیچ کوک‌کننده قرار دارد. در انتهای عرضی هر سیم یک تیغهٔ فلزی کوچک قرار دارد که با فشردن کلیدها سیم‌ها را به ارتعاش در می‌آورد و صدا ایجاد می‌کند.
کلاویکوردهای پدالی
در آغاز کلاویکوردها فقط یک صفحه کلید داشتند. بعدها کلاویکورد پدالی هم ساخته شد که یک صفحه کلید پدالی برای نواختن نت‌های ریزتر داشت و ارگ‌نوازها برای تمرین رپرتوار از آن استفاده می‌کردند.
نمونهٔ کلاویکوردهای پدالی:
کلاویکورد درجامعهٔ موسیقی امروز
از ۷۰ سال گذشته تاکنون، حدود ۴۰۰ صفحهٔ گرامافون از کلاویکوردنوازی ضبط شده است. امروزه در بسیاری از نقاط دنیا کلاویکورد ساخته می‌شود. اگرچه نوازندگان این ساز در درجهٔ اول علاقه‌مندان به موسیقی رنسانس و باروک هستند، اما کلاویکورد در سبک‌های دیگر موسیقی هم جا باز کرده است، البته به‌شکل ساز کلاوینت که درواقع کلاویکورد الکتریکی محسوب می‌شود و امروز در سبک‌های نسبتا جدیدی مثل الکترونیکا استفاده می‌شود. برخلاف کلاویکورد کلاسیک، کلاویکورد الکتریکی در بعضی از کنسرت‌ها به‌عنوان سازی برای افزایش صدا استفاده می‌شود.
۱. clavichord
۲. Arnold Dolmetsch
منبع:
ukpianos.co.uk
