درباره‌ی ساز هنگ‌‌درام

هنگ‌درام از پیوند علم و هنر زاده شد. وجود پنج هزار نوازنده و گرایش روزافزون به یادگیری و خرید این ساز نشان‌دهنده‌ی ارتباط عمیقی است که افراد با صدای آن برقرار می‌کنند. هنگ‌درام توسط دو موزیسین سوییسی به نام‌های فلیکس روهنر و سابینا شارر و کارکنانشان ساخته شد. آن‌ها در اصل سازندگان ساز استیل‌پن بودند که پس از تحقیقاتی در زمینه‌ی تکنولوژی و صدای آن ساز، در اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ هنگ را ساختند. این دو موزیسین سوییسی صاحب کمپانی PANArt Hangbau AG هستند که در سال ۱۹۹۳ به‌منظور حمایت مالی و فرهنگی از ساخت ساز استیل‌پن در سوییس تاسیس شد.
جالب است بدانیم که نام «هنگ‌درام» به‌گفته‌ی سازندگان این ساز، کاربرد اشتباهی است و نام اصلی آن هنگ است.

استیل‌پن

استیل‌پن سازی شبیه هنگ‌درام است که با استفاده از استیک نواخته می‌شود. صدای دلنشین استیل (که منشاء آن منطقه‌ی ترینیداد بود) اروپایی‌ها را شیفته‌ی خود کرده بود. تیونرهای PANART در راستای ارتقای ساز استیل‌پن، کار کردن با مواد وابزار مختلف را تجربه کرده و با متخصصان فیزیک و همچنین متخصصان موسیقی‌شناسی قومی (اتنوموزیکولوژی) ملاقات و گفت‌وگو کردند. آن‌ها با تغییر مواد سازنده‌ی این ساز، سازهای مشابهی در این خانواده ساختند. پنگ، پینگ و پانگ از نمونه‌های این سازها بودند که همه در خانواده‌ی سازهای پنگ قرار می‌گرفتند.

در حدود سال ۲۰۰۰ یک موزیسین و کوبه‌ای‌نواز سوییسی در سفر خود به هند با ساز قتام هندی آشنا شد*. این موزیسین به به شرکت PANART گفت که رویای این را دارد که ساز پنگ را مثل ساز قتام هندی با دست بنوازد و جرقه‌ی تولد هنگ‌درام از اینجا آغاز شد. به این ترتیب،‌ نتیجه‌ی آخرین تلاش شرکت PANART برای ساخت شکل دیگری از سازهای خود رونمایی از ساز جدیدی به نام هنگ بود. هنگ در گویش آلمانی برنی به معنای دست است و دلیل نام‌گذاری هنگ نیز این است که استیل‌پنی است که با دست نواخته می‌شود. این کمپانی تمرکز خود را بر تولید و کار کردن روی ساز هنگ قرار داده و تولید سایر سازهای استیل را متوقف کرده است.

گام‌های موسیقی در هنگ‌درام
تیونرهای PANART به‌جای استفاده از گام‌های کروماتیک معمول استیل‌پن، شروع به مطالعه‌ی سیستم‌های تونال کردند و در نهایت میراثی غنی از فرهنگ‌های موسیقی در سراسر جهان یافتند و گام‌های مختلفی بر روی هنگ قرار دادند. این رویکرد مبتنی بر موسیقی‌شناسی قومی، در سال ۲۰۰۶ به نتیجه رسید و نوازندگان هنگ در نقاط مختلف جهان به گام‌هایی مثل پتاتونیک و به‌ویژه گام‌های مینور پتیتونیک، تمایل نشان دادند.
علاوه بر این،‌ برخی نت‌ها از بقیه صدای بهتری داشتند. تیونرها با دقت بیشتری به ریسپانس‌های خود و هنگ گوش کردند. آن‌ها نوعی فضای کلیسایی آکوستیک و فضایی ایجاد کردند که بر پایه‌ی رزونانس هوای هنگ هنگامی که روی پاهای نوازنده و با دستان او نواخته می‌شود بنا شده بود. در نهایت این رزونانس هلمهولتز (ر در اکتاو دو) بخش اصلی یک نسل جدید از هنگ شد. در قسمت دینگ ساز، نت ر در اکتاوهای دو و سه کوک شد و لا در اکتاو ۳ پایین‌ترین نت در دایره‌ی صدا شد و نت‌های ر و لا اکتاو چهارم نیز اضافه‌شدند. این ساختار صدایی پایه‌ی همه‌ی سازهای هنگ است.

* قتام از خانواده‌ی سازهای کوبه‌ای است که با دست نواخته می‌شود و ظاهری شبیه ساز کوزه دارد.

برای مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی هنگ‌درام اینجا را بخوانید.