دمپنر سیم یا فرت رپ گیتار چیست؟

دَمپِنِر سیم (String Dampener) چیست؟

دمپنر سیم وسیله‌ای است که روی سیم‌ها، در قسمت فرت بورد گیتار شما قرار می‌گیرد و صدای سیم‌ها را کاهش می‌دهد. این وسیله طراحی‌های متفاوتی دارد، اما درنهایت همه‌ی آن‌ها کاربرد یکسانی دارند.

شرایط مختلفی برای استفاده از فرت رپ (Fret Wrap) یا دمپنر سیم (String Dampener) وجود دارد و ما در این مقاله به چند نمونه از آن‌ها می‌پردازیم.

متداول‌ترین زمانی که گیتاریست‌ها از این وسیله استفاده می‌کنند، هنگام ضبط قطعات اصلی در استودیو است؛ در هر بخش از نوازندگی قطعه که سیم‌ها دست‌باز نیستند، از دمپنر سیم برای کاهش قابل توجه صداهای اضافی که از سیم و فرت بورد در هنگام اجرا و ضبط ایجاد می‌شود،‌ استفاده می‌کنند.

حتی اندک صدای اضافی (نویز/ Noise) سیم می‌تواند یک ضبط عالی را خراب کند، بنابراین می‌توانید از یک «دمپنر سیم» برای ساکت کردن سر و صداهای اضافی، در حالی‌که بر روی اجرای بی‌نقص خود تمرکز می‌کنید، استفاده کنید.

زمان دیگری که گیتاریست‌ها از این وسیله استفاده می‌کنند،‌ در هنگام اجرای زنده است. این موقعیت به اندازه‌ی زمانی که از آن در استودیو استفاده می‌کنند رایج نیست، اما در برخی از اجراها ممکن است روی سردسته‌ی گیتار متوجه «دمپنر سیم» شوید که آماده‌ی استفاده است.

همان‌طور که در عکس بالا مشاهده می‌کنید، «گاتری گووان» معمولا یک «دمپنر سیم» روی سردسته‌ی گیتار خود آویزان کرده است تا از آن استفاده کند. در حالی‌که ممکن است در برخی از قسمت‌های اجرای خود آن را روی سیم‌ها بکشد، حتی حالتی که در تصویر می‌بینید هم روی صدادهی او تأثیر می‌گذارد.

کاربرد «دمپنر سیم»

دو راه وجود دارد که این وسیله نوازندگی شما را بهبود ببخشد (حتی اگر از تکنیک کامل استفاده کنید). هر دو روش را توضیح می‌دهیم تا بتوانید حداکثر استفاده را از دمپنری که خریداری می‌کنید، ببرید.

جلوگیری از رزونانس غیرارادی و صداهای فرعی

گیتارها سازهای ناقصی هستند؛ داشتن ارتعاش و زنگ پیکاپ، عکس‌العمل آمپ گیتار و سیم، زمانی که نباید.

ممکن است اصطلاح «رزونانس غیرارادی» را تا به حال نشنیده باشید، اما حتما صدای آن را روی گیتار خود شنیده‌اید. رزونانس غیرارادی، شیوه‌ای تجملی برای گفتن این عبارت است: «وقتی چیزی ارتعاش می‌کند، چیز دیگری نیز ارتعاش می‌یابد.»

آیا تا به حال توجه کرده‌اید گاهی اوقات که یک نت را می نوازید، سیمی متفاوت شروع به ارتعاش می‌کند؟ این همان رزونانس غیرارادی است.

آزمایش کنید:
بدون لمس یا ساکت کردن هیچ کدام از سیم‌ها، سیم «می» بم را با قدرت بنوازید. سپس تک تک سیم‌ها را به آرامی لمس کنید و به سیم‌هایی که احساس می‌کنید در حال ارتعاش هستند توجه کنید.
به احتمال زیاد متوجه خواهید شد که سیم «سی» شروع به ارتعاش کرده است.

یا این‌که سیم «سی» را با قدرت بنوازید و ببینید چه رخ می‌دهد؛ ممکن است سیم «می» بم شروع به ارتعاش کند.

نت‌هایی در طول دسته‌ی ساز (فرت بورد) وجود دارند که باعث می‌شوند برخی سیم های دست‌باز شروع به ارتعاش کنند. ممکن است در هنگام نوازندگی متوجه این موضوع نشوید، اما این اتفاق روی صدادهی کلی شما تأثیرگذار است.

رزونانس غیرارادی در هنگام ضبط، می‌تواند صدای عالی را به صدای بسیار خوب تبدیل کند و شما اگر همه چیز را به درستی بی‌صدا کنید، متوجه خواهید شد که چقدر روی صدای ساز شما تأثیر می‌گذارد.

در حالی که تکنیک بی‌صدا کردن مناسب می‌تواند جلوی بسیاری از این ارتعاشات را بگیرد، اما نمی‌تواند همه‌ی آن‌ها را از بین ببرد.

در این‌جا منبع بزرگی از رزونانس غیرارادی را می‌بینیم که با اعمال تکنیک برطرف نمی‌شود:

سیم‌ها را در پشت شیطانک می‌بینید؟ این سیم‌ها بسته به نوع اجرای شما ارتعاش پیدا می‌کنند و شما نمی‌توانید در هنگام اجرا، جلوی صدایی که ایجاد می‌کنند را بگیرید.

هرچه با شدت بیشتر نوازندگی کنید یا صدای آمپلی‌فایر شما بلندتر باشد، این قسمت از سیم‌ها بیشتر بر صدادهی شما تأثیر می‌گذارند. ممکن است به طور عادی متوجه این موضوع نشوید، اما وقتی این سیم‌ها به طور صحیح بی‌صدا شوند، متوجه تفاوت آن خواهید شد.

هنگامی‌که برای اولین بار از این وسیله استفاده کنید شوکه خواهید شد، زیرا تازه متوجه می‌شوید که چقدر ارتعاش همین سیم‌های کوتاه بر صدای ساز شما تاثیرگذار است. با یک آزمایش سریع، همراه و بدون این وسیله، متوجه تفاوت صدادهی ساز خود خواهید شد.

اگر یک دمپنر سیم را روی این سیم‌ها قرار دهید (یا تکه‌ای فوم/ یا پارچه‌ای در میان سیم‌ها)، از هرگونه ارتعاش احتمالی جلوگیری کرده و صدادهی نوازندگی شما، هنگام ضبط یا اجرای زنده، تمیز و بدون نویز (سر و صدای اضافی) خواهد بود.

به همین دلیل است که گیتاریست‌هایی مانند Guthrie Govan همیشه دمپنر‌های سیم یا کش مو را روی سردسته‌ی ساز خود قرار می‌دهند. حتی اگر هرگز این وسیله را بر روی سیم‌های فرت بورد قرار ندهند، از ارتعاشی جلوگیری می‌کنند که بر صدادهی آن‌ها تاثیر می‌گذارد.

بنابراین حتی اگر در هنگام نوازندگی علاقه‌ای به استفاده از «دمپنر سیم» برای بی‌صدا کردن سیم‌های خود ندارید، به شدت توصیه می‌کنیم که چیزی را برای از بین بردن رزونانس احتمالی در پشت شیطانک قرار دهید.

جلوگیری از صداهای اضافی سیم

حتی اگر از تکنیک‌های عالی برای از بین بردن صداهای اضافی استفاده می‌کنید، استفاده از دمپنر سیم در هنگام نوازندگی خطوط اصلی، ایده‌ی خوبی خواهد بود.

چرا؟ آزمایش زیر را انجام دهید:

با استفاده از دستی که توسط آن سیم‌ها را به ارتعاش در می‌آورید، سیم‌های نزدیک پل ساز را نگه دارید و صامت کنید. حالا توسط دست دیگر هر نتی که می‌خواهید را با قدرت بنوازید. چه می‌شنوید؟

علاوه بر صدای برخورد انگشت شما با سیم و برخورد سیم با فرت، ماندگاری صدای یک نت را خواهید شنید.

صدای نتی که می‌شنوید، بر اثر ارتعاش سیم از خرک تا انگشت شما ایجاد می‌شود، همان‌طور که در تصویر مشخص شده است:

از آن‌ جایی که صدای نت‌های اصلی در نوازندگی معمولی بسیار بلندتر هستند، متوجه این صداهای فرعی نمی‌شویم، اما همیشه وجود دارند.

هر زمان که انگشت شما سیمی را لمس کند،‌ سیم از شیطانک تا فرت قبل از انگشت شما، به ارتعاش در می‌آید. این بدان معناست که حتی اگر متوجه این نت‌ها نشویم، روی صدادهی ما تأثیرگذار خواهند بود.

هنگام اجرای بخش‌هایی که نیازی به نواختن دست‌باز ندارند، با استفاده از یک دمپنر سیم می‌توانید نت‌های فرعی پس زمینه را حذف کنید.

هم‌چنین توسط این وسیله در هنگام ضبط قطعات فاقد نوازندگی دست‌باز می‌توانید صداهای اضافی را حذف کنید، حتی اگر از تکنیک‌هایی عالی برای این کار استفاده می‌کنید.

آیا استفاده از «دمپنر سیم» نوعی تقلب محسوب می‌شود؟

هرگاه کسی درمورد «دمپنر سیم» یا «فرت رپ» صحبت می‌کند، در کنار آن حرف‌هایی از افراد، در رابطه با این‌که استفاده از آن تقلب است نیز می‌شنوید. خواهید شنید که مردم می‌گویند: «گیتاریست‌های واقعی به آن‌ها احتیاج ندارند»، «[نام یک گیتاریست فوق‌العاده] از این وسیله استفاده نمی‌کند» یا «این وسیله، تکیه‌ای برای کسانی است که تکنیک ضعیف دارند».

پیش از این‌که کسی را به خاطر استفاده از آن سرزنش کنیم، بیایید نگاهی عمیق به این موضوع بیندازیم که آیا استفاده از آن تقلب است یا خیر؟

«دمپنر سیم» درست مانند «تیونر»، «کاپو» یا «پیک» یک ابزار است. آیا آن ابزارها نیز تقلب محسوب می‌شوند؟ بیایید ابزارهای دیگری که گیتاریست‌ها استفاده می‌کنند را بررسی کنیم و ببینیم آیا تقلب به حساب می‌آیند یا خیر؛

آیا استفاده از «کاپو/ Capo» تقلب است؟

اگر کسی بگوید «کاپو برای افرادی است که تکنیک ضعیف دارند و نمی‌خواهند آکورد را یادبگیرند» به آن‌ها عجیب نگاه خواهید کرد! در حالی که برخی از نوازندگان گیتار از کاپو برای پوشاندن دانش محدود آکورد خود استفاده می‌کنند، بسیار دور از ذهن است که بگوییم استفاده از آن تقلب است.

کاپو یک ابزار مفید است؛ به شما امکان می‌دهد به شیوه‌های جدید بنوازید، ایده‌های جدید ارائه دهید‌ و یا بتوانید به منظور مطابقت با نیازهای خواننده، آهنگ‌ها را به سرعت انتقال دهید. دلایل زیادی برای مفید بودن این وسیله وجود دارد.

آیا استفاده از «تیونر گیتار» تقلب محسوب می‌شود؟

تا به حال شنیده‌اید که مردم بگویند «تیونر مخصوص افرادیست که فاقد گوش موسیقیایی هستند»؟ مطمئنا وسیله‌ای که به شما بگوید سازتان کوک نیست، تقلب محسوب می‌شود. درست است؟ چرا یاد نمی‌گیرید که با گوش و بدون هیچ‌گونه نت مرجع سازتان را کوک کنید؟!

هیچ‌کس نمی‌گوید استفاده از تیونرها تقلب است، زیرا فایده‌ی این ابزار برای همه مشخص است. ممکن است بتوانید گیتار خود را با گوش کوک کنید، اما تیونرها بسیار دقیق‌تر عمل می‌کنند. آن‌ها ابزارهای مفیدی بوده و گیتاریست‌هایی که به جای کوک کردن سازشان توسط گوش، از تیونر استفاده می‌کنند مرتکب تقلب نمی‌شوند.

آیا استفاده از «پیک» تقلب است؟

«پیک» انجام خیلی از کارها را در هنگام نوازندگی بسیار ساده‌تر می‌کند، بنابراین تقلب محسوب می‌شود، درست است؟ «چی؟ شما آن‌قدر مهارت ندارید که همه چیز را با انگشتان خود بنوازید؟! «پیک» تقلب است!»

پیک ابزاری است که به شما امکان اجرای چیزهایی که بدون آن، به طرز مسخره‌ای سخت یا غیرممکن است را می‌دهد. در حالی که تقلب به نظر می‌رسد، اما واضح است که گیتاریست‌ها آن‌ها را تقلب نمی‌نامند.

هرچه بیشتر درمورد آن فکر کنید، راحت‌تر ابزارهای دیگری را می‌یابید که بتوان آن‌ها را تقلب نامید؛ سیم‌هایی که گِیج پایین دارند (Light string gauges) تقلب هستند، چراکه تکنیک بِنت (خم کردن سیم) راحتتر توسط آن‌ها انجام می‌شود. اکشن پایین تقلبی برای داشتن نوازندگی سریع‌تر است. «پدال‌های نویز» تقلبی برای بهتر کردن صدای ساز شما هستند. آمپلی‌فایرهای گیتار تقلبی هستند که صدای ضعیف و نازک شما را به صدایی بهتر تبدیل می‌کنند. فرت‌ها تقلبی برای داشتن اینتونیشن بهتر هستند (در مقایسه با ویولن‌ها که فاقد فرت هستند).

نکته‌ی کلیدی که می‌خواهیم به آن اشاره کنیم، این است که؛ ما همیشه از ابزارهایی برای بهبود صدادهی و سهولت نوازندگی با گیتار استفاده می‌کنیم. این‌که بخواهید از یک دمپنر سیم استفاده کنید یا خیر، انتخاب شماست، درست مانند استفاده از «کاپو»، «تیونر» یا «پیک». ابزارها را می‌توان برای دلایل خوب یا برای پنهان کردن ضعیف تکنیکی یا تنبلی استفاده کرد.

گفتن این‌که استفاده از ابزارهایی چون «کاپو»، «دمپنر سیم»، «تیونر» و… تقلب محسوب می‌شود،‌ یک تفکر باطل است.

همان‌طور که پیشتر توضیح دادیم؛ حتی اگر از تکنیک برای حذف صداهای اضافه استفاده کنید،‌ سیم‌های شما هم‌چنان دارای ارتعاشات نابه‌جا خواهند بود. بی‌صدا کردن سیم‌ها از بالای شیطانک تقلب نیست، بلکه رفع نقصی است که در نحوه‌ی طراحی گیتارها وجود دارد.

چه تقلبی؟

گیتاریست‌ها می‌توانند با یک‌دیگر در رقابت باشند. بسیار معمولی است که یک گیتاریست در حال تماشای ویدئویی از نوازندگی دیگران باشد و با تمسخر جملاتی چون «من می‌توانم بهتر بنوازم» بگوید. اما موسیقی یک مسابقه نیست، این ورزشی نیست که برنده و بازنده داشته باشد. هیچ مدال طلایی برای توزیع وجود ندارد.

گیتاریستی که در هنگام ضبط از دمپنر سیم برای حذف صداهای اضافی اجرای سلسله‌ نت‌های ۸ انگشتی استفاده می‌کند، در حال تقلب نیست. ایرادی ندارد که این وسیله باعث بیان بهتر ایده‌های نوازنده شود. این کار تقلب نیست، زیرا موسیقی یک مسابقه نیست.

افراد به این علت استفاده از آن را تقلب می‌دانند که می‌گویند سبب می‌شود گیتاریست عقب نگه داشته شود و از یادگیری تکنیک مناسب جلوگیری می‌کند.

این موضوع برای نوازندگانی صادق است که برای جلوگیری از یادگیری تکنیک‌ها از آن استفاده می‌کنند، اما حتی در چنین مواردی گیتاریست می‌تواند به راحتی به عقب برگردد و آن تکنیک‌ها را یاد بگیرد. استفاده از این وسیله‌ی تسهیل کننده به‌طور موقت برای کمک به گیتاریست‌ها، برای این‌که بتوانند بیان خود را داشته باشند، هیچ اشکالی ندارد.

انواع دمپنر سیم

انواع مختلفی از این وسیله وجود دارد که می‌توانید تهیه کنید، اما ارزان‌ترین گزینه‌ی شگفت‌آور رایج «کش مو» است. «کش موی سر» به‌طور شگفت‌انگیزی صداهای اضافی ساز شما را از بین می‌برد.

منبع: Guitargearfinder