فیلم زد و موسیقی آن برای بسیاری از ایرانیان فیلمی نوستالژیک است و خاطرهی روزهای انقلاب را در ذهن آن دل میکند چرا که نمایش این فیلم سالها در ایران ممنوع بود و تنها بهخاطر باز شدن فضای سیاسی ایران در آستانهی انقلاب، اجازهی نمایش گرفت و پس از آن بارها اکران شد.
زد ساخته ی کوستا گاوراس فیلمساز یونانیتبار و موسیقی آن نیز ساختهی میکیس تئودوراکیس آهنگساز بزرگ یونانی و سازندهی موسیقی فیلمهای حکومت نظامی و زوربای یونانی است. زد در زبان یونانی «او زنده است» معنی میدهد و اشاره به قتل یک نمایندهی چپگرای پارلمان یونان دارد که در سال ۱۹۶۳ به دست نیروهای راست گرا در یونان صورت گرفت. حادثهای که پیامدهای خونینی در این کشور داشت و منجر به کودتای نظامیان و روی کار آمدن حکومت سرهنگها در یونان و دیکتاتوری هفت سالهی آنان شد.
این فیلم تکاندهنده و افشاگرانه است و به بررسی رابطهی قدرت و فساد سیاسی میپردازد. اگرچه ضعفهای آزاردهندهای نیز دارد و آدمها را به دو دستهی کلیشهای خوب و بد تقسیم میکند.
موسیقی فیلم زد ترکیبی از قطعههای آوازی و ارکسترال است که روی دو محور تراژدی و حماسه بنا شده است. حماسه، مبارزه علیه دیکتاتوری و فاشیسم و تراژدی، مرگ قهرمان آن یعنی گریگوری لمبراکیس.
تاثیر موسیقی فولکلوریک سرزمین یونان بر این فیلم آشکار و یکی از ویژگیهای اصلی آثار تئودوراکیس است. او که خود رهبر و از بنیانگذاران جنبش جوانان لمبراکیس بود، ارتباط حسی و عقیدتی تنگاتنگی با موضوع این فیلم و کاراکتر اصلی آن داشت و تمام تجربهی عاطفی و شخصیاش را در موسیقی این فیلم به کار بست.
زمان ساخت این فیلم، تئودوراکیس در تبعید به سر میبرد و به فیلمنامه دسترسی نداشت. به همین دلیل او براساس موضوع و تم فیلم قطعههایی نوشت که گاوراس و تهیهکنندهی فرانسوی فیلم از میان این قطعهها تعدادی را براساس فضا و حال و هوای فیلم برگزیدند. هنگامی که تئودوراکیس بعد از آزادی از زندان و تبعید در ۱۹۷۰ فیلم را به همراه گاوراس در پاریس بر روی صحنه دید، بهشدت تحت تاثیر آن قرار گرفت و سلیقهی گاوراس را در انتخاب این قطعهها ستود.
قطعهی لاکورسه دی موئل، قطعهای ملودیک و پر از انرژی، تحرک و شور مبارزه است که بر اساس تم اصلی فیلم ساخته شده و از زیباترین قطعههای فیلم است. همینطور قطعهی کافه راک که نوعی راک یونانی است که به سبک تئودوراکیس اجرا میشود.