هنگامی‌که افراد به میکس صدا یا موسیقی فکر می‌کنند، کنسول‌های بزرگ استودیویی را تصور می‌کنند که 12 فوت طول داشته و دارای دکمه‌ها و فِیدِرهای زیاد هستند. این دستگاه‌ها هنوز در استودیوهای پیشرفته و حرفه‌ای موسیقی وجود دارند، اما اگر به دنبال میکس کردن صدا در استودیوی خانگی هستید، به احتمال زیاد، به سادگی از نرم‌افزارهایی چون؛ Pro Tools، Logic، Steinberg Cubase و یا Garageband استفاده خواهید کرد و در نهایت همان کاری را انجام خواهید داد که یک مهندس میکس حرفه‌ای انجام می‌دهد.
«میکس صدا» چه کاری است؟
میکس صدا پروسه‌ی ایجاد توازن و ویرایش آهنگ‌های ضبط شده برای تولید ترکیبی مناسب از همه‌ی صداهای موجود در یک آهنگ است. اگر در مرحله‌ی میکس موسیقی هستید، به این معنی است که قبلا سازهای خود را انتخاب و ضبط کرده‌اید؛ خواه درامز، گیتار، گیتار باس، کیبورد، سازهای برنجی، سازهای زهی، یا آواز باشد. شاید شما آهنگ‌های صوتی با استفاده از سینتی سایزرهای نرم افزاری که توسط MIDI کنترل می‌شوند، ایجاد کرده باشید. مهم نیست از چه سازهایی استفاده می‌کنید، مرحله‌ی میکس پس از مرحله‌ی ضبط انجام می‌شود.
در زمان میکس باید مراحل زیر را انجام دهید:
- سطح صدا را متعادل کنید تا همه‌ی سازها با حجم صدای دل‌خواه شنیده شوند. این کار را می‌توان با پلاگین‌های فشرده سازی (compression plugins) انجام داد.
- طیف وسیعی از فرکانس‌ها را به گونه‌ای پوشش دهید که پالت صوتی شما کامل به نظر برسد. این را می‌توان توسط افکت‌های EQ و پلاگین‌ها تقویت کرد.
- به تِرک‌های صوتی خشک، افکت اضافه کنید. افکت‌های چون؛ ریورب (reverb)، مدولاسیون، دیستروشن (distortion) یا overdrive.
- اشتباه‌هایی که در حین ضبط کردن صدای سازها رخ داده را برطرف کنید؛ توسط روش‌هایی نظیر استفاده از AutoTune یا جداسازی صدای اضافی خواننده (De-essing)، یا استفاده از افکت‌ها و EQ برای قطع صدای جیر جیر گیتار.
5 نکته برای میکس صدا در خانه
میکس صدا بیشتر حاصل آزمایش و خطا است. به زبان ساده، هرچه میکس بیشتری انجام دهید، بیشتر خواهید آموخت و نتایج بهتری خواهید داشت. با این اوصاف، در این‌جا چند نکته برای مقابله با بسیاری از مسائل رایج که تولیدکنندگان خانگی با آن روبرو می‌شوند، آورده‌ایم؛
- چیدمان سازها: برخی از میکسرهای مبتدی اشتباه می‌کنند و همه‌ی سازهای خود را در مرکز میکس استریو قرار می‌دهند. چرخاندن ظریف سازها، برای هل دادن سازهای خاص به چپ یا راست یک استیج صوتی، کمک می‌کند تا صدای هر ساز برای شنونده متمایز شود.
- به میزان متعادل از فشرده‌سازی استفاده کنید : فشرده‌سازی (Compression) ابزاری عالی برای افزودن عمق به موسیقی و ایجاد میکس‌هایی است که تمام فضا را اشغال کنند، اما استفاده‌ی بیش از حد از این ابزار می‌تواند میکس را از بین ببرد. به یاد داشته باشید که فشرده سازی با کاهش حجم بلندترین سیگنال شما و سپس (به صورت اختیاری) افزایش حجم کلی همه چیز انجام می‌شود. این امر به طور موثر باعث می‌شود صداهای بلند آرام‌تر، اما صداهای آرام، بلندتر به نظر برسند. اگر از فشرده سازی بیش از حد استفاده کنید، هرگونه تغییر صدا را از دست می‌دهید و موسیقی را خسته کننده می‌کنید. بنابراین به اندازه کافی استفاده کنید تا مطمئن شوید همه چیز شنیده می‌شود، اما نه آن‌قدر که موسیقی شما یکپارچه و خسته‌کننده شود.
- می‌توانید از افکت ریورب نیز استفاده کنید: به اندازه‌ای استفاده کنید که موسیقیتان درهم نشود. با استفاده از فناوری دیجیتال امروزی، معمولا بهتر است یک ضبط ساده از یک آواز یا ساز تهیه کنید و سپس در مرحله‌ی میکس، ریورب را به آن اضافه کنید. این افکت می‌تواند جادویی باشد و باعث ایجاد توهم یک استودیوی ضبط یا سالن کنسرت در هنگام ضبط در خانه‌تان شود. یک ریورب کوچک، بسیار شبیه به فشرده سازی می‌تواند تغییرات زیادی ایجاد کند؛ خصوصا در آواز. اگر خواننده‌ی شما پیامی دارد که در اشعارش آن را بیان می‌کند، این پیام را در دریایی گلآلود از افکت ریورب غرق نکنید. به اندازه‌ای از آن استفاده کنید که فضاسازی انجام شود اما دقت و ظرافت از بین نرود.
- از یک فیلتر با گذر بالا استفاده کنید، اما در حد اعتدال: صدای «باس» بیش از حد، ممکن است در هدفون صدای خوبی داشته باشد، اما می‌تواند میکس شما را کثیف و گلآلود کند و باعث شود که صداهای مجزا به سختی شنیده شوند. استفاده‌ی دقیق از یک فیلتر با گذر بالا (high-pass filter)، که فرکانس‌های پایین را قطع می‌کند و به فرکانس‌های بالا اجازه‌ی عبور می‌دهد، می‌تواند وضوح را در میکس شما ایجاد کند. اکثر افکت‌های EQ و پلاگین‌ها دارای گزینه‌ی فیلتر گذر بالا هستند.
- میکس خود را روی چندین مجموعه‌ی اسپیکر آزمایش کنید: اگر در حین میکس از هدفون‌های درجه یک یا مانیتورهای استودیویی استفاده می‌کنید، بسیار عالی خواهد بود که از تواناییتان در افزودن ظرافت و جزئیات استفاده کنید. مشکل این است که بسیاری از شنوندگان شما ممکن است آهنگ را با چنین تجهیزات خوبی پخش نکنند. واقع‌بینانه به این فکر کنید که بیشتر مخاطبان شما چگونه با این موسیقی روبرو می‌شوند؛ آیا روی اسپیکرهای لپ تاپ آن را اجرا می‌کنند؟ سیستم استریو ماشین؟ هندزفری؟ تلویزیون؟ اطمینان حاصل کنید که در حال شنیدن میکس خود در وسیله‌ای هستید که احتمال دارد شنونده‌ی شما موسیقی را از طریق آن دستگاه گوش کند.
«میکس/ Mixing» و «مستر/ Mastering» چه تفاوتی با یک‌دیگر دارند؟
«مسترینگ» آخرین مرحله‌ی فرآیند ضبط است. برخلاف «میکس» که مهندس صدا در آن اصلاحاتی بر روی هر ترک ساز که شامل یک آهنگ واحد است انجام می‌دهد، «مسترینگ» شامل کار بر روی یک «میکس» پایان یافته است. معمولا، این به معنی یک آهنگ استریوی دو کاناله (یک کانال چپ و یک کانال راست) است، اما برای میکس‌های سینمای خانگی، محصول نهایی ممکن است شش تا هشت ترک داشته باشد تا مواردی مانند ساب ووفر (subwoofer) و بلندگوهای سراسری را در نظر داشته باشد.
مهندسان مسترینگ معمولا کمی از فشرده سازی (compression)، محدود کننده (limiting) و EQ استفاده می‌کنند تا میکس نهایی مطابق با استانداردهای رادیو، تلویزیون، فیلم و استانداردهای پخش امروزی باشد. به طور معمول، این بدان معناست که آنها ترک را تا آن جا که ممکن است بلند می‌کنند، بدون آن‌که نوانس و ریزه‌کاری‌های مهندس اصلی را زیر سوال ببرند.
9 نکته در زمینه‌ی میکس و مسترینگ از Armin van Buuren
آرمین ون بورن، دی‌جی موسیقی رقص، تهیه کننده‌ی ضبط، ریمیکس کننده و صاحب علامت تجاری از هلند، نکته‌های زیر را در مورد روند میکس و مسترینگ گفته است:
- تمام روند میکس و مسترینگ در انتخاب‌های خلاقانه برای برجسته کردن عناصر مختلف در آهنگ خلاصه می‌شود؛ با استفاده از EQ و کنترل صدا، سعی کنید مطمئن شوید که مخاطب مهمترین قسمت‌های ضبط شده‌ی شما را بشنود.
- بهتر است یکی دو روز با آهنگی که می‌خواهید به میکس و مستر آن بپردازید کاری نداشته باشید؛ وقتی با گوش‌های تازه به آن گوش دهید، همیشه همه‌چیز متفاوت به‌نظر می‌رسد. وقتی می‌خواهید آهنگ‌های خود را بررسی و میکس کنید، میکس‌های خود را روی چندین سیستم صوتی (در اتومبیل خود، در استودیوی یکی از دوستان) آزمایش کنید تا مطمئن شوید که کیفیت صدای یکسانی در هر محیط دارند.
- برای هر ترک تنظیم EQ مخصوص خودش را در نظر بگیرید و توجه داشته باشید که تغییر ریورب (Reverb)، ریلیز (Release) یا اَتَک (Attack) بر روی هر ترک می‌تواند در صدای کلی آن تغییر ایجاد کند. Reverb برای موسیقی ترنس و ایجاد فضای رقص ضروری است، اما می‌تواند میکس شما را بدون EQ مناسب مسدود کند. پلاگ Reverb، به شما امکان می‌دهد که طیف فرکانسی طنین را تنظیم کنید، همان‌طور که ArtsAcoustic می‌تواند به شما در جلوگیری از این مشکل کمک کند.
- وقتی صحبت از میکس کردن آوازها (وکال) می‌شود، مهم است که به آهنگسازی وکال خود به تنهایی و بدون هیچ‌گونه پردازش افکت یا موسیقی پشت آن گوش دهید؛ شما باید با دقت به نقص‌ها، هرگونه صداهای پس زمینه، صداها یا کلیک‌های عجیب دهان، بی دقتی و غیره گوش دهید، پس از رضایت می‌توانیداصلاح آن را شروع کنید.
- وقتی یک آواز را ویرایش می‌کنید، کمی از صدای تنفس را بگذارید تا صدایی طبیعی به آن داده شود، اما هرگونه تنفس پر سر و صدا را که ممکن است باعث انحراف موسیقی شود، خارج کنید. برای کاهش شدت وضوح صداهای خشن مانند «s»، در حالی که مراقب هستید قسمت‌های مهم کلمات خواننده را حذف نکنید، از یک پلاگین de-esser استفاده کنید.
- برای پیشگیری از تغییر در کیفیت صوتی آواز، تمام وکال‌ها را در یک جلسه ضبط کنید چراکه غذایی که خواننده می‌خورد (مانند: شیر)، بیماری یا فشار بر روی تارهای صوتی، عواملی هستند که می‌توانند منجر به تغییر در صدای خواننده شوند. اگر از خواننده‌ی خود بهترین عملکرد را دریافت نمی‌کنید، با اضافه کردن ریورب یا پخش یک میکس پشتیبان متفاوت، با صدایی که در هدفون خواننده در حال پخش است کلنجار بروید. هدف این است که خواننده هیجان زده و تشویق شود تا در ضبط بعدی بهترین عملکرد را داشته باشد.
- برای افزایش صدای آهنگ در طیف فرکانسی، از فشرده‌سازی چند بانده (multiband compression) استفاده کنید؛ از یک محدود کننده (limiter) برای بلند کردن آهنگ کلی تا آن‌جا که می‌توانید، بدون مخدوش‌سازی، استفاده کنید.
- به‌عنوان بخشی از پروسه‌ی مسترینگ، سعی کنید به طور مداوم میکس آماده‌ی خود را در مقابل میکس پردازش نشده‌ی خود قرار دهید تا متوجه تغییرات صدا بشوید. برای سهولت این کار، دو میکس را روی نوارهای کانال AUX (کمکی) تنظیم کنید که سیگنال خود را از مسیر پیش دینامیک (pre-dynamics bus) دریافت می‌کنند. هنگام تغییر دادن میکس پردازش شده، مراقب باشید که حجم احتمالی با میکس پردازش نشده یکسان باشد؛ در غیر این صورت گوش‌های شما فریب خورده و هر کدام که بلندتر است را ترجیح می‌دهند.
- برای آزمایش میکس نهایی، همه چیز را به سمت پایین برگردانید؛ اگر با صدای کم می‌توانید همه‌ی عناصر مهم را بشنوید، به احتمال زیاد میکس شما متعادل خواهد بود.
6 دیدگاه برای میکس از نظر Deadmau5
تهیه کننده و آهنگساز محبوب کانادایی جوئل زیمرمن، معروف به Deadmau5، نکات زیر را در مورد میکس در زمینه‌ی EDM ارائه می‌دهد.
- فرآیند میکس هنگامی شروع می‌شود که اولین آهنگ‌های خود را تنظیم می‌کنید. گروه‌هایی را برپا کنید که به شما کمک می‌کنند نظم خود را حفظ کنید، درام‌ها همه در گروه درام خلاصه می‌شوند و پدهای باس و سینت هر‌کدام در گروه مخصوص به خود قرار می‌گیرند.
- حجم آهنگ‌های خود را تقریبا با یک‌دیگر متعادل کنید و سعی کنید حجم اصلی خود را در حدود 6DB حفظ کنید تا هنگامی که بعدا به پلاگین‌های مسترینگ خود می‌رسید، برای ادامه‌ی کار سقف ولتاژ داشته باشید.
- از EQها برای کمک به جفت کردن سازهای مشابه یا سازهایی که در محدوده‌های مشابه می‌نوازند، بدون این‌که گل آلود یا کسل کننده به نظر برسند، استفاده کنید. بفهمید چه قسمتی از طیف هارمونیک را از یک ساز معین می‌خواهید (درخشش بالا، یا برای مثال رزونانس باس) و بقیه‌ی فرکانس‌ها را به منظور ایجاد فضای صوتی برای سایر صداها پنهان کنید.
- از فشرده سازی زنجیره‌ای جانبی (side-chain compression) که در کیک درام شما کلید خورده استفاده کنید تا احساس کنید که تغییرات صدا به عنوان بخشی منسجم از آهنگ شما هستند. هر بار که کیک ضربه می‌زند، این کار صدای اصلی را پنهان می‌کند و مانع از آن می‌شود که انگار این صدا به طور ناخوشایندی روی میکس قرار گرفته است.
- شما هم‌چنین بهتر است بخواهید صدای باس خود را هنگامی که کیک درام‌ها ضربه می‌زنند، پنهان کنید تا از لغو فاز (phase-cancellation) که صدای کیک شما را ضعیف می‌کند، جلوگیری کنید. یک ابزار LFO حتی بهتر از فشرده سازی زنجیره‌ای جانبی برای این کار عمل می‌کند.
- مهم‌تر از همه؛ احساس نکنید که برای میکس بهتر به وسایل بهتر احتیاج دارید. DAWهایی مانند Ableton دارای تمام پلاگین‌هایی هستند که واقعا برای ایجاد یک میکس عالی صدا نیاز دارید. قبل از شروع سرمایه‌گذاری بر روی تجهیزات استودیویی، بر آموزش گوش‌های خود و عادت به آن‌چه که پلاگین‌ها می‌توانند برای شما انجام دهند، تمرکز کنید.
منبع: Masterclass
