نخستین زنان پیانیست در ایران

عصمت‌الدوله

پیانو، نخستین بار در زمان ناصرالدین شاه وارد ایران شد. عصمت‌الدوله دختر او نخستین زنی بود که نواختن پیانو را یاد گرفت و در کنار او برخی دیگر از زنان دربار نیز کمی مشغول یادگیری پیانو شند.

گلنوش خالقی

گلنوش خالقی نخستین زن ایرانی است که رشته‌ی تحصیلی‌اش رهبری موسیقی بود. او دختر روح‌الله خالقی، آهنگساز و نوازنده‌ی مشهور پیانو بود. گلنوش در هنرستان عالی موسیقی شاگرد امانوئل ملیک اصلانیان بود و پس از دریافت دیپلم از هنرستان عالی، در همان‌جا و در کنار استاد خود مشغول آموزش پیانو و سلفژ شد. او در سال‌های پیش از انقلاب گروه کر رادیو و تلویزیون را تاسیس کرد. این گروه که هم‌آوازان نام گرفت، بر اجرای آثار کلاسیک متمرکز بود و تا زمان پیروزی انقلاب،‌ فعالیت‌های بسیاری داشت. اما با پیروزی انقلاب در سال ۵۷ به طور کامل متوقف شد. در همین زمان، گلنوش خالقی نیز از ایران رفت و سال‌ها در آمریکا اقامت داشت.
خالقی در سال ۱۳۶۹ به ایران برگشت و قصد داشت فعالیت موسیقایی خود را به‌عنوان رهبر ارکستر از سر بگیرد. اما به او گفته شد که مجاز است فقط در کنسرت‌‌های مخصوص بانوان موسیقی اجرا کند. چنین سخنی از نظر وی منطقی نداشت و پذیرش این موضوع برایش ممکن نبود. بنابراین از آن زمان بود که تصمیم گرفت دیگر در ایران برنامه اجرا نکند.

افیلیا پرتو

افیلیا پرتو دانش‌آموخته‌ی رشته‌ی موزیکولوژی از هنرستان عالی موسیقی است. او در سن یازده سالگی وارد هنرست`ان شد و نزد استادان بزرگی مثل صبا،‌ وزیری، روح‌الله خالقی و حسین تهرانی شاگردی کرد. . او که در هنرستان عالی موسیقی، در رشته‌ی موزیکولوژی تحصیل کرد، مدرس و نوازنده‌ی پیانو و نخستین زنی است که موسیقی ایرانی را با پیانو نواخته و آموزش داده است. وی شاگرد جواد معروفی بود و معروفی همواره او را یکی از بهترین شاگردان خود می‌دانست. افیلیا پرتو رشته‌ی پیوند جواد معروفی با چندین نسل دیگر از موسیقی‌آموزان ایرانی است. پرتو در دوران طلایی رادیو، به‌عنوان تک‌نواز و هم‌نواز ارکسترهای بزرگ فعالیت می‌کرد و نیز سال‌ها سرپرستی ارکستر بزرگ بانوان را به عهده داشت و بسیار زیاد با این ارکستر در ایران و خارج از ایران به روی صحنه می‌رفت. پس از انقلاب سال‌های زیادی فعالیت نکرد و سپس از سال ۷۷ با برگزاری کنسرت‌هایی برای بانوان، اجرای موسیقی بر روی صحنه را از سر گرفت. او در اجرای نوع موسیقی حساسیت به خرج می‌داد و با اهمیت ویژه‌ای که برای موسیقی جدی قائل بود تلاش می‌کرد هر چیزی را اجرا نکند. او هم‌اکنون نیز با انتقال تجربه‌ی موسیقایی خود به نسل‌های امروز به اعتلای موسیقی ایران مشغول است.

نوین افروز

نوین افروز از پیانیست‌های مهم ایرانی و همچنین شاعر و نقاش نیز هست. برنده‌ی جایزه‌ی صلح انیشتین. نوین افروز، کسی بود که برای اولین بار در تالار وحدت کنسرت پیانو برگزار کرد. او به همراه خانواده‌اش در ایتالیا زندگی می‌کرد و دیپلم موسیقی‌اش را از کنسرواتوار «جوزف بورلی» میلان گرفت و برای تحصیلات تکمیلی به ژنو رفت. در میلان، شاگرد آرتور بندتی میکلانجلی پیانیست بزرگ قرن بیستم در ایتالیا بود.
مستند نت‌های شاعر نقاش، به کارگردانی مریم اسلوب، درباره‌ی زندگی هنری نوین افروز است.

فخری ملک‌پور

فخری ملک‌پور از نوازندگانی است که فقط به سبک ایرانی پیانو می‌نوازد. او که تنها شاگرد مستقیم مرتضی محجوبی بوده است نواختن پیانو را از سن کم آغاز کرده و به مدت ۱۱ سال ردیف موسیقی ایرانی و سبک نوازندگی محجوبی را به‌طور کامل فراگرفت:
«سبک آموزشی مرتضی‌خان سینه به سینه بود، خودش هم خطی (نت) را ابداع کرده بود که از راست به چپ و به فارسی نوشته می‌شد. می‌توان گفت که خیلی راحت بود و به من هم همین‌طوری درس می‌داد. من با همان نت‌های ابداعی، پیانو یاد گرفتم. ۱۲ کتابچه‌ی آموزشی داشت که هنوز آن‌ها را دارم. من هم به تمام شاگردهایم طبق همان کتابچه‌ها درس می‌دهم.»
این نوازنده اساسا تمایلی به برگزاری کنسرت ندارد و همواره تدریس را برگزیده است. او هدف خود را از تدریس، نگه داشتن راه استادش جواد محجوبی و انتقال موسیقی او به نسل‌های بعد است:
«من تدریس را بیشتر دوست دارم، چون می‌خواهم با تدریس به شیوه‌ی محجوبی، یاد استادم را زنده نگه دارم. ۲۰ سال است تدریس می‌کنم.»

منبع
بخارا
ایسنا
ویکی‌پدیا
آپارات