چگونه ویولن خود را کوک کنیم؟

برای کوک کردن صحیح ویولن، باید در چند زمینه اطلاعات کافی داشته باشید؛

1. نحوه‌ی عملکرد نواک (Pitch)
2. نحوه‌ی پیدا کردن نت «لا» ۴۴۰ هرتز
3. نحوه‌ی چرخاندن گوشی‌ها و تاندورها برای کوک کردن سیم‌ها

در ادامه‌ی این مقاله، به صورت جداگانه، به هر یک از این موارد می‌پردازیم:

نواک

ابتدا باید با فرکانس هر سیم آشنا شویم، تا بدانیم هرکدام را چگونه کوک کنیم.

سیم‌ها (می- لا- ر- سل)

سیم‌های ویولن با نت‌های «می»، «لا»، «ر» و «سل» کوک می‌شوند.

هر یک از این نت‌ها، فرکانس صدایی خاصی را تولید می‌کنند؛ فرکانس دقیق آن‌ها بسته به این که شما در کجای جهان زندگی می‌کنید و چه فرکانس صدایی مد نظرتان است، ممکن است کمی متفاوت باشد (بستگی به قطعه و سبک موسیقی دارد).

نت «لا» ۴۴۰ هرتز، فرکانس صدایی است که بسیار رایج است. سیم ویولن را با این فرکانس کوک می‌کنند؛ ابتدا سیم «لا» را با فرکانس ۴۴۰ هرتز کوک کرده و سپس سیم‌های دیگر را بر حسب این سیم کوک می‌کنند.

لا ۴۴۰ هرتز

این فرکانس در سال ۱۹۷۰، توسط سازمان بین‌المللی استاندارد ثبت شده است. از آ‌ن زمان تا به حال، سیم ها را برحسب نت «لا» ۴۴۰ هرتز کوک می‌کنند. البته هم‌چنان بین موسیقیدان‌ها اختلاف نظر وجود دارد، به عنوان مثال؛ در مدرسه‌ی موسیقی لندن، نت «لا» را با فرکانس ۴۴۱ هرتز استفاده می‌کنند، اما اگر می‌خواهید ویولن خود را در سریع‌ترین زمان ممکن کوک کنید، از همان فرکانس ۴۴۰ هرتز استفاده کنید.

با استفاده از فرکانس نت «لا» می‌توانیم بقیه سیم‌ها را کوک کنیم؛ هر سیم ویولن با یک فاصله‌ی «پنجم درست» از دیگری کوک می‌شود. این اساسا به این معناست که هر سیم، پنج نت با سیم بعدی فاصله دارد.

استفاده از نواک و یک نت مرجع

پیش از آن که به کوک کردن ویولن بپردازیم، باید مشخص کنیم که چه می‌خواهیم؛

برای کوک کردن دقیق ویولن، در وهله‌ی اول باید مطمئن شویم که یک فرکانس صدایی دقیق از یک نت خاص داشته باشیم؛ در این صورت می‌توانیم نت مرجع داشته باشیم (نت لا ۴۴۰ بهترین گزینه است) و بقیه‌ی سیم‌ها را توسط آن کوک کنیم.

از آن‌جایی که «سیم لا» ثبت جهانی شده است، آن را نت مرجع در نظر می‌گیریم و تمام نوازندگان ساز خود را با فرکانس آن کوک می‌کنند.

در ارکستر سمفونیک، ساز ویولن را با نت «لا» ساز «ابوا» کوک می‌کنند؛ نوازنده‌ی ابوا نت «لا» را می‌نوازد تا اول از همه، ویولونیست‌ها سیم «لا» خود را کوک کنند.

چگونه می‌توان نت «لا» را پیدا کرد؟

به لطف فناوری‌های مدرن، به راحتی می‌توان فرکانس این نت را پیدا کرد؛

پیانو یا کیبورد

اگر پیانو یا کیبورد در دسترس دارید، می‌توانید نت «لا» را بنوازید و سپس با گوش دادن به صدای آن، سیم «لا» ویولن را کوک کنید.

اپلیکیشن‌های دیجیتال تیونر

این اپلیکیشن‌ها بر روی گوشی نصب می‌شوند؛ شما می‌توانید یک گوشی تلفن همراه تهیه کنید و توسط این برنامه‌ها، ساز ویولن خود را کوک کنید.

برای این‌کار؛ هم‌زمان که سیم را می‌نوازید (تا صدای آن را بشنوید)، چشمتان باید به صفحه‌ی دیجیتال باشد تا توسط علائمی که این برنامه نشان می‌دهد، بتوانید متوجه شوید که کوک سیم شما چقدر پایین‌تر یا بالاتر است و سیم خود را بر روی فرکانس دقیق کوک کنید.

مترونوم و تیونرهای افلاین (مانند تیونر korg مدل MT40)

تیونرهای دیجیتالی، پیش از اپلیکیشن‌های تیونر وجود داشته‌اند. این تیونرها به طور گسترده در فروشگاه‌های موسیقی موجود هستند.

هنگام خرید این نوع تیونر مطمئن شوید که سطح دقت صفحه‌ی نمایش آن را بررسی کنید، زیرا؛ برخی از تیونرها، فرکانس گام را با جزئیات بیشتری نسبت به سایر مدل‌ها اندازه‌گیری می‌کنند!

برخی از مترونوم‌ها دارای قابلیت ایجاد صدای نت «لا» هستند. صدایی که این مترونوم‌ها تولید می‌کنند، برخلاف صدای تولید شده از اپلیکیشن‌های تیونر که در آن‌ها امکان تغییر فرکانس وجود دارد، معمولا بر روی فرکانس ثابت و غیر قابل تغییر «لا ۴۴۰ هرتز» تنظیم شده است.

چنگال‌های تیونینگ/ دیاپازون

جنس این وسیله فلزی است و معمولا با ضربه زدن، صدایی تولید می‌کند که فرکانس آن ۴۴۰ هرتز بوده و می‌توان توسط آن سیم «لا» ویولن را کوک کرد.

Pitch Pipes

این وسیله، لوله‌ی کوچکی است که برای ایجاد صدا باید در آن بدمید؛ هر لوله، یک فرکانس از پیش تعیین شده‌ی ثابت دارد و همیشه همان فرکانس را ایجاد می‌کند که شما می‌توانید ساز خود را با استفاده از صدای تولید شده توسط آن، کوک کنید.

نکته: در هنگام کوک کردن ویولن، بسیار اهمیت دارد که سیم‌ها به خوبی ارتعاش پیدا کنند و صدای مطلوبی ایجاد شود؛ برای کوک کردن، از نیمه‌ی بالای ‌آرشه یا از کل آرشه استفاده کنید و اگر تجربه‌ی زیادی دارید، می‌توانید سیم‌ را با انگشتان خود به صدا درآورید، به صدای آن گوش کنید و سپس سیم را کوک کنید.

به ابزار‌های بصری تکیه نکنید: اگر مبتدی هستید و تجربه‌ی زیادی در موسیقی ندارید، ممکن است نتوانید ساز خود را با استفاده از گوش خود کوک کنید؛ توانایی انجام این کار به مرور زمان اتفاق می‌افتد. تا آن زمان، ایده‌ی خوبی است که برای کوک کردن ساز خود، از هر دو امکان (گوش و تیونر‌های دیجیتال) باهم استفاده کنید تا مطمئن باشید که ساز شما به طور دقیق کوک می‌شود. برنامه‌های بصری که امروزه می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید، برنامه‌هایی مانند؛ InsTuner در IOS و برنامه‌ی Cleartune بر روی گوشی‌های اندروید است.

مراقب اپلیکیشن‌های تیونری که خیلی دقیق نیستند، باشید. به علاوه، در هنگام کوک کردن، تنها به عقربه‌ی نمایش یا رنگی که برنامه به شما نشان می‌دهد اکتفا نکنید و به عدد فرکانسی که نمایش می‌دهد نیز توجه داشته باشید.

یک رویکرد مفید این است که؛ فقط زمانی از این برنامه‌ها استفاده کنید که پیش از آن ساز خود را توسط گوش‌هایتان کوک کرده باشید و از این برنامه تنها برای اطمینان از صحیح بودن کوک استفاده کنید.

به مرور زمان تجربه‌ی شما در زمینه‌ی شنیداری بیشتر خواهد شد و دیگر نیازی به تیونر نخواهید داشت.

نحوه‌ی عملکرد گوشی‌های کوک و تاندورها

با چرخاندن گوشی‌های کوک یا تاندورها می‌توانید سیم‌های ویولن خود را کوک کنید.

Pegs (گوشی‌های کوک)

گوشی‌های کوک؛ ۴ گوشی چوبی هستند که در جعبه‌ی کوک ویولن، درست در زیر حلزونی دسته‌ی ساز قرار می‌گیرند. هر گوشی دارای یک سوراخ کوچک است که سیم از داخلش رد شده و به دور آن می‌پیچد تا محکم شود. این‌گونه با خیال راحت می‌توانید ساز خود را کوک کنید.

تاندورها (Fine Tuners)

تاندورها ۴ پیچ کوچک فلزی هستند که در قسمت بالایی سیم‌گیر نصب می‌شوند. با سفت کردن تاندورها (چرخاندن تاندور به سمت راست)، سیم‌ها به سمت بدن نوازنده کشیده شده و از گوشی های کوک و سردسته‌ی ساز دور می‌شوند، در این صورت کشش سیم افزایش می‌یابد که همین باعث ارتعاش بیشتر سیم می‌شود و این ارتعاش بیشتر، سبب تولید صدایی با فرکانس بالاتر (تیز تر) خواهد شد.

چه زمانی از تاندور استفاده می‌کنیم؟

به‌عنوان یک قانون کلی؛ از گوشی‌های کوک برای تنظیمات بزرگ و از تاندورها برای انجام تنظیمات جزئی استفاده می‌شود.

نحوه‌ی استفاده از گوشی‌های کوک

اگر ویولن شما کاملا از کوک خارج شده است یا سیم‌های سازتان را به تازگی تعویض کرده‌اید و حالا می‌خواهید آن‌ها را کوک کنید؛ در ابتدا و برای شروع کوک کردن، باید از گوشی‌ها استفاده کنید.

هشدار! هر کاری که می‌کنید، هیچ‌گاه گوشی‌ها را به‌طور ناگهانی یا خیلی زیاد نچرخانید، چراکه این کار ممکن است سبب پاره شدن سیم‌های شما شود.

هم‌چنین هیچ‌گاه پیش از آن که ابتدا گوشی‌ها را به سمت خود بچرخانید، به یک‌باره آن‌ها را از خود دور نکنید. گرچه گاهی می‌توانید مستقیما این کار را انجام دهید، اما تنها زمانی که؛

1. خیلی با تجربه هستید.
2. پیش از آن، توسط گوشی‌ها ساز خود را کوک کرده باشید و بدانید که با چرخاندن گوشی‌ها، سیم‌ها چه عکس‌العملی نشان خواهند داد.

هرگاه برای اولین بار می‌خواهید ویولونی را کوک کنید، هرگز به سادگی، بدون این که ابتدا گوشی را به سمت خود بچرخانید و سیم را آزاد کنید، گوشی را از خود دور نکنید. در این صورت؛ سیم بیش از حد سفت شده، فشار کشش زیادی روی آن وارد خواهد شد و انجام این کار سبب پاره شدن آن می‌شود.

چرخاندن گوشی‌ها

چرخاندن گوشی‌ها، خصوصا زمانی که برای مدتی از ساز خود استفاده نکرده باشید (یا توسط یک فرد ماهر تنظیم نشده باشد) کمی سخت خواهد بود، علت این دشواری؛ وجود اصطکاک میان گوشی‌ها و جعبه‌ی کوک است.

مرحله‌ی اول: با چرخاندن گوشی‌ها به سمت خود، سیم‌ها را آزاد و شل کنید.

در پوزیشن نوازندگی قرار گرفته و آماده‌ی نواختن باشید،‌ زیرا برای شنیدن تغییرات صدا لازم است که آرشه‌کشی کنید؛

حلزونی یا جعبه‌ی کوک ویولن را توسط دست چپ خود نگه داشته و انگشتان یا انگشت شست خود را به سمت گوشی‌هایی بکشید که می‌خواهید بچرخانید.

به آرامی گوشی را به سمت خود بچرخانید. مراقب باشید که گوشی بیش از حد روان یا سخت نباشد. از انگشتان دیگر و دست خود برای کنترل ساز استفاده کنید.

در زمان کوک کردن سیم‌ها، آرشه‌کشی کنید تا متوجه تغییرات صدا شوید.

گوشی‌های کوک را بیش از حد نچرخانید! به اندازه‌ای گوشی‌ها را بچرخانید که یک یا دو نت پایین‌تر از نت هدف باشد، سپس دوباره توسط گوشی‌ها و در نهایت توسط تاندورها، کوک سیم‌ها را به صورت دقیق انجام دهید.

مرحله‌ی دوم: گوشی‌ها را در جهت مخالف بدن خود بچرخانید (این کار سبب سفت شدن سیم‌ها و افزایش کشش آن‌ها می‌شود)

موقعیت دست خود را طوری تنظیم کنید که آماده باشید تا گوشی‌ها را به حالت مناسب بازگردانید. این امر معمولا مستلزم این است که انگشت شست شما در زیر گوشی قرار داشته باشد، به طوری که به قسمت زیرین گوشی فشار وارد کنید.

در صورتی که گوشی کوک به حالت عمودی نزدیک شده باشد، ممکن است بسیار مشکل‌ساز شود… اگر متوجه شدید که در این حالت نیروی کافی ندارید و نمی‌توانید ساز خود را کوک کنید، بنشینید و ویولن را به صورت عمودی روی پای خود قرار دهید؛ ویولن را با یک دست گرفته و گوشی را با دست دیگر بچرخانید.

زمانی که سیم‌ها کاملا از کوک خارج شده‌اند؛ از گوشی‌های کوک استفاده کنید، اما در همان بار اول سعی نکنید که سیم‌ها را به طور دقیق به کوک اصلی برسانید. چراکه اگر در همان مرحله‌ی اول کوک یکی از سیم‌ها را زیاد تغییر دهید، بر کشش سیم‌های دیگر نیز تاثیر خواهد گذاشت.

به جای این کار سعی کنید که در چند مرحله (۲ یا ۳ مرحله) سیم‌ها را به کوک دقیق برسانید؛ در این صورت هر بار حرکت کمتری انجام خواهید داد و دیگر کوک یک سیم بر سیم دیگر تاثیرگذار نخواهد بود.

کوک کردن سیم‌ها تنها با گوشی کوک

اگر ویولن شما فاقد تاندور است، مجبور خواهید بود که ساز خود را توسط گوشی‌ها کوک کنید. در این حالت باید از حرکات کوچک استفاده کنید تا بتوانید به کوک دقیق دست یابید، مگر این‌که گوشی‌های شما بسیار روان یا دنده‌ای باشند.
در غیر این‌ صورت، ممکن است لازم باشد که یک سیم را چندین بار شل و سفت کنید تا به کوک مورد نظر برسید.

چند بار که سیم ساز خود را توسط گوشی‌ها کوک کنید و صدای آن را بشنوید، گوش شما به شیوه‌ی عملکرد گوشی‌ها و سیم‌ها عادت خواهد کرد. به همین دلیل است که برخی نوازندگان هنگام کوک کردن ساز خود، چندین بار سیم‌ها را شل و سفت می‌کنند تا قلق کوک کردن آن دستشان بیاید.

زمانی که به این کار عادت کردید، می‌توانید سرعت و فاصله‌ی زمانی کوک کردن خود را تنظیم کنید تا دقت کوک خود را بالا برده و راحت‌تر به کوک صحیح دست یابید.

آیا گوشی‌های کوک به تنهایی کافی هستند یا به تاندور نیز احتیاج دارید؟

کوک کردن ساز توسط تاندورها بسیار آسان خواهد بود، خصوصا برای کسانی که مبتدی هستند و نیاز دارند که ویولن خود را به صورت صحیح کوک کنند.

کوک کردن سیم «می» توسط گوشی کوک بسیار سخت است و می‌تواند سبب ایجاد مشکل شود، زیرا؛ این سیم بسیار نازک است و در صورت ایجاد تغییرات در کشش آن، راحت‌تر از بقیه‌ی سیم‌ها پاره می‌شود. به همین دلیل است که معمولا یک تاندور نزدیک به سیم «می» قرار می‌دهند (در صورتی که وجود آن برای سایر سیم‌ها این‌قدرها ضروری نیست).

نحوه‌ی استفاده از تاندور

تاندور برای ایجاد تغییرات کوچک، به اندازه‌ی نیم‌پرده و نهایتا تا یک پرده، استفاده می‌شود. برای ایجاد تغییرات بزرگتر لازم است که تاندورها را بیشتر بچرخانید و این سبب خواهد شد که با سایر تاندورها در یک خط و هماهنگ نباشد، به همین دلیل؛ بهتر است که نحوه‌ی کار با گوشی‌های کوک را بلد باشید تا تغییرات بزرگ را توسط آن‌ها و تغییرات جزئی را توسط تاندورها انجام دهید.

تاندور‌ها را باید به چه سمتی بچرخانیم؟

برای سفت کردن سیم و زیر کردن نت، باید تاندورها را در جهت عقربه‌های ساعت (به سمت راست) بچرخانیم و برای این‌که نتی را بم کرده و سیم را شل کنیم، باید تاندور آن را خلاف جهت عقربه‌های ساعت (به سمت چپ) بچرخانیم.

منبع: Violinschool