ساز یوکللی با صدای خاصی که تولید می‌کند در یک آن شنونده را به مناطق استوایی می‌برد. این ساز در هاوایی متولد شد اما منشا آن به اروپای غربی برمی‌گردد.
ساز یوکللی یک ساز چهار سیمه است و از چوب ساخته می‌شود و از نظر ظاهری شبیه به یک گیتار کوچک است. پدر و مادر آن دو ساز پرتغالی کاواکینیو و ماشتی هستند. این دو ساز در شهر براگا واقع در شمال پرتغال ساخته شدند.
تاریخچه‌ی این ساز به اواخر قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد. در سال ۱۸۷۹ میلادی، مهاجران پرتغالی از شهر مادریا تصمیم گرفتند برای رسیدن به زندگی و فرصت شغلی بهتر از خانه‌شان مهاجرت کنند. تقریبا بیست و پنج هزار نفر از آن‌ها در مجمع‌الجزایر هاوایی که به جزایر ساندویچ هم معروف است، کار پیدا کردند. در بار و بندیلشان ساز کاواکینیو به همراه داشتند. خیلی زود این ساز روح و جان مردم هاوایی را تسخیر کرد.
پس از مهاجرت به هاوایی، پرتغالی‌ها در کارخانه‌های شکر مشغول به کار شدند. اما طولی نکشید که آن‌ها کارگاه نجاری خود را در هاوایی احداث کردند؛ جایی که در کنار فروش مبلمان، آلات موسیقی هم می‌فروختند.
آن‌ها نوازنده‌های فوق‌العاده‌ی گیتار بودند و خیلی سریع جایگاه خود را در میان شهروندان هاوایی و خانواده‌ی سلطنتی پیدا کردند. کمتر از دو دهه بعد از آن بود که ساز یوکللی متولد شد. این ساز در واقع ادغام چندین ساز چهار یا پنج سیمی پرتغالی بود.
مانوئل نونیس، آگوستو دیاس و جوز دو اسپریتو سانتو کسانی بودند که به عنوان پیشگامان یوکللی شناخته می‌شوند.
شهرت این ساز در دهه‌های اول قرن بیستم شروع به رشد کرد؛ زمانی که مهاجران آمریکایی به مجمع‌الجزایر هاوایی رفتند.
و اما معنی -نام این ساز- چیست؟ یوکللی یعنی ککِ (حشره) پرنده. علت نام‌گذاری این ساز به دلیل اندازه‌ی کوچک آن و صدای زیبا و خوش آن است.
این ساز چهار سایز اصلی دارد: باریتون (هجده تا بیست و یک فرت)، تنور (هفده تا نوزده فرت)، کنسرت (پانزده تا هجده فرت) و سوپرانو (دوازده تا پانزده فرت)
محدوده‌ی قیمت یوکللی بسته به مدل و کیفیت ساختش از بیست دلار تا هزار دلار است. این ساز با کیفیت بالا اغلب از چوب ماهون ساخته شده است. مدل‌های ارزان‌تر آن از جنس تخته سه‌لایی یا پلاستیک است.
بهترین و معروف‌ترین برندهای سازنده‌ی یوکللی Lanikai، Mahalo، Hola!، Luna، Oscar Schmidt، ADM، Sawtooth، Diamond، Head، Lohanu، Ohana، Pono، Kamaka و Kanilea هستند.
یوکللی یک ساز همه‌کاره است و در ژانرهای مختلفی به کار برده می‌شود مثل جاز، کانتری، پاپ و راک. همچنین خیلی از نوازندگان خیابانی یوکللی می‌نوازند.
بهترین و رایج‌ترین کوک یوکللی G4, C4, E4, A4 است. جنس سیم آن می‌تواند فلوئوروکربن، تیتانیوم، نایلون، آهن ویا استیل باشد.
ارکستر یوکللی هاوایی و ارکستر یوکللی بریتانای کبیر دو گروه معروف هستند که در نوازندگی این ساز تبحر کامل دارند.
هفت گام پایه‌ی ماژور و مینور برای این ساز وجود دارد: (A(m), B(m), C(m), D(m), E(m), F(m), G(m. این گام‌ها را می‌توان با استفاده از یک تا چهار انگشت نواخت.
معروف‌ترین نوازندگان ساز یوکللی از گذشته تا به امروز:
کلیف ادوارد (۱۸۹۵ – ۱۹۷۱) – وندر هال (۱۸۹۶ – ۱۹۶۹) – فرنک کرومیت (۱۸۸۹ – ۱۹۴۳) – روی اسمک (۱۹۰۰ – ۱۹۹۴) – آرتور گادفری (۱۹۰۳ – ۱۹۸۳) – جرج فورمبای (۱۹۰۴ – ۱۹۶۱) – بیل تاپیا (۱۹۰۸ – ۲۰۰۱) – ترزا ماری اوشیا (۱۹۱۳ – ۱۹۹۵) – ادی کامی (۱۹۲۷ – ۲۰۱۷) – دان هو (۱۹۳۰ – ۲۰۰۷) – پیتر مون (۱۹۴۴) – جیم بلوف (۱۹۵۵) – دانیال هو (۱۹۶۸) جیمز هیل (۱۹۸۰) – اندی استوود (۱۹۸۰) – جولیا نونیس (۱۹۸۹) – ایج پریر – بیلی کارپنتر
هنرمندان مشهوری مثل الویس پریسلی، ادی ودر، الویس کاستلو، جرج هریسون، تیلور سوییفت، جانی میشل و جک جانسون در اجراهای زنده‌شان یوکللی نواخته‌اند.
معروف‌ترن آهنگ‌های یوکللی از گذشته تا به امروز:
“Somewhere Over The Rainbow” – Israel Kamakawiwo’ole
“I’m Yours” – Jason Mraz
“Longing to Belong” – Eddie Vedder
“Five Foot Two, Eyes of Blue (Has Anybody Seen My Gal)” – Lucille Ball
“Aloha ‘Oe” – Queen Liliuokalani
“Hey, Soul Sister” – Train
“When I’m Cleaning Windows” – George Formby
“Riptide” – Vance Joy
“Tonight You Belong To Me” – The Lennon Sisters
“The Lazy Song” – Bruno Mars
“Ukulele Lady” – Bette Midler
“Mele Kalikimaka” – Bing Crosby
روز جهانی نوازندگی یوکللی دوم فوریه‌ی هر سال است.
منبع: Surfer Today