هر نوازندهای، اعم از مبتدی و حرفهای باید برای نگهداری از گیتار خود نکاتی را رعایت کند تا آن را از آسیبهای احتمالی در امان نگه دارد و بتواند عمر مفید آن را افزایش دهد.
نگهداری ساز در کاور
هنگامی که با سازتان نوازندگی نمیکنید، آن را در کاور یا هاردکیس نگه دارید. زیرا زمانی که ساز را روی پایه در فضای باز منزل قرار میدهید گرما و سرمای هوا تنشهایی به ساز وارد میکند که برای آن زیانآور است. همچنین اگر برای زمانی طولانی از سازتان استفاده نمیکنید سیمهای آن را شل کنید. البته مقدار شل شدن سیمها نباید زیاد باشد، نهایتا به اندازه یک فاصله سوم باشد. زیرا شل بودن کامل سیمها ساز را دچار تنشهای مضاعف میکند.
در نظر گرفتن تنشهای آب و هوایی
حتی زمانی که ساز را در منزل از نقطهای به نقطه دیگر میبرید حفظ تنش آب و هوایی مهم است. در هر دمایی که شما احساس راحتی میکنید همان دما برای سازتان هم مطلوب است. اگر ساز را داخل ماشین قرار دهید و آنجا هوا گرم باشد، برای ساز خوب نیست و ممکن است باعث باز شدن چسبهای ساز و جدا شدن چوبها و چسبها از یکدیگر شود. پس بهتر است شرایط آب و هوایی ساز را تغییر ندهیم. گاهی از ابزاری مثل تامینکننده رطوبت استفاده میشود. اگر این کار را به صورت منظم در بازههای زمانی مشخصی انجام دهید خوب است اما اگر حفظ نظم در استفاده از تامینکننده رطوبت برایتان دشوار است و نمیتوانید به آن مقید باشید، انجام ندادن آن بهتر است. زیرا اگر بعد از یک بازه زمانی دو یا سه ماهه، توقفی در انجام آن پیش بیاید ساز برای اینکه به رطوبت و دمای دیگری عادت کند مجددا دچار تنش میشود.
تعویض و نگهداری سیمها
زمانی که شما یک سیم را تهیه میکنید عمر مفید آن از بابت صدای صحیحی که میتواند داشته باشد حدود دو تا سه ماه است، اما با انجام بعضی کارها و رعایت بعضی نکات میتوان این طول عمر را افزایش داد.
جنس ساختار سیمها متفاوت است: نقره، برنز، درصدی از روی و حتی آهنهای مختلف و آنها تاثیرپذیری زیادی از رطوبت و دمای اطراف خود دارند. با تمیز کردن سیمها بعد از هر بار نوازندگی میتوان طول عمر آنها را تا 50 درصد افزایش داد. تمیز کردن سیمها با یک پارچه کنفی خشک جای تعرق دست روی آنها را پاک میکند. تمیز کردن سیمها بعد از بازه زمانی دو ماهه با مواد مخصوص خود نیز طول عمر آنها را افزایش میدهد.
مهمترین نکته در حفظ و نگهداری سیمهای سازهای زهی این است که قبل از نوازندگی دستهای خود را تمیز بشویید که مواد و چربیهای روی دست بر روی سیمها و فرورفتگیهای احتمالی آنها نماند و صدای ساز را تضعیف نکند. اما فراموش نکنید که در هر صورت باید سیمهای ساز را بعد از سه تا چهار ماه تعویض کنید.
تمیز کردن بدنه ساز
هنگامی که سیمهای ساز را عوض میکنید میتوانید با استفاده از محلولهایی بدنه ساز و همچنین صفحه انگشتگذاری را تمیز کنید. دقت داشته باشید که استفاده از الکل بیشترین تاثیر منفی را روی بدنه ساز میگذارد و باعث میشود پلی استر و نیمپلی استری که روی ساز است به مرور زمان سفید شود. پس بهتر است از الکل برای تمیز کردن ساز استفاده نکنیم. محلولهای خاصی برای تمیز کردن بدنه ساز استفاده میشوند که درصد مشخصی از قلیا دارند برای این که به پلی استر یا بدنه ساز آسیب نرسانند.
محلولهای مخصوصی هم هستند که برای تمیز کردن صفحه انگشتگذاری و سیمهای ساز به کار میروند. صفحه انگشتگذاری از دست ما رطوبت میگیرد و به مرور زمان خشک میشود و این تنش باعث ترک خوردن آن میشود. استفاده از روغن لیمو به ما کمک میکند که از این ترکهای احتمالی بر روی دسته ساز جلوگیری کنیم. تمیز کردن صفحه انگشتگذاری و استفاده از روغن لیمو باید در زمان تعویض سیمها انجام شود و استفاده از آن در حالت عادی، یعنی زمانی که سیمها روی ساز قرار دارند، آنها را در معرض خطر قرار میدهد.
انتقال ساز از یک محیط آب و هوایی به محیطی دیگر در هنگام سفر
اگر به صورت زمینی سفر میکنید مهم است بدانید که ساز را نباید در صندوق عقب ماشین قرار دهید، بلکه آن را در کنار خود و در صندلیها بگذارید. اگر با هواپیما سفر میکنید ساز خود را به بخش بار تحویل ندهید و آن را در هاردکیس همراه خودتان در کابین حمل کنید. نکته مهم دیگر این است که سیمها را به اندازه حداقل یک فاصله سوم شل کنید و ساز را داخل یک پلاستیک قرار دهید و سپس آن را داخل هاردکیس بگذارید.
پس از آن که به مقصد و اقلیم آب و هوایی تازه رسیدید، ساز را به یک باره خارج نکنید. آن را در یک بازه زمانی سه تا چهار ساعته در جای خود نگه دارید. پس از گذشت این زمان میتوانید از ساز استفاده کنید.
با رعایت این نکات ساز شما همیشه صدای خوبی خواهد داشت و از ترک خوردن ها در بدنه و تاب برداشتن ها در دسته در امان خواهد ماند. این نکته را فراموش نکنیم که چوب ساز اگرچه از درخت جدا شده همچنان زنده است و تنشهای آب و هوایی همیشه روی آن تاثیر میگذارد.