راپسودی آبی یک قطعه‌ی موسیقی است که در سال ۱۹۲۴ توسط جورج گرشوین برای تک‌نوازی پیانو و گروه جاز نوشته شد. این قطعه عناصر موسیقی کلاسیک را با جلوه‌های متأثر از جاز ترکیب می‌کند. این اثر نخستین بار در کنسرتی با عنوان «تجربه‌ای در موسیقی مدرن» در نیویورک اجرا و به یکی از محبوب‌ترین آثار کنسرت تبدیل شد.
قطعه گرشوین دوران جدیدی را در تاریخ موسیقی آمریکا آغاز و شهرت او را به عنوان یک آهنگ‌ساز برجسته تثبیت کرد.
این قطعه در عصر جاز یک قطعه‌ی تعیین‌کننده بود.
راپسودی آبی جورج گرشوین به عنوان یکی از آثار سمفونیک بزرگ موسیقی کلاسیک قرن بیستم در نظر گرفته می‌شود و جایگاه خالق خود را در کتاب‌های تاریخ به عنوان یکی از مشهورترین آهنگ‌سازان آمریکایی دوران خود تأیید می‌کند.
در مجله آمریکایی Heritage نوشته شده بود گلیساندو آغازین این قطعه با کلارینت به اندازه‌ی آغاز سمفونی پنج بتهوون به گوش مخاطبان کنسرت آشنا است.
نگارش قطعه
شاید فکر کنید نوشتن اثری چنین ماندگار باید ماه‌ها، یا شاید سال‌ها طول بکشد. اما گرشوین فقط یک ماه قبل از اولین اجرای آن در کنسرت، متوجه شد که قرار است این قطعه را بنویسد!
نخستین جرقه‌های ساخت این قطعه زمانی در ذهنش ایجاد شده بود که با قطار به بوستون سفر می‌کرد:
«قطار با صدای ریتمیک و جیغ‌مانندش برانگیزاننده‌ی یک آهنگ‌ساز است!
من اغلب در دل صداها موسیقی می‌شنوم. در آن قطار، ناگهان راپسودی را به طور کامل از ابتدا تا انتها شنیدم و حتی روی کاغذ دیدم. موضوع جدیدی به فکر من نیامد. بلکه روی ماده‌ی خامی که قبلاً در ذهنم بود کار کردم و سعی کردم قطعه را به عنوان یک کل تصور کنم. من آن را همچون نوعی کالیدوسکوپ موسیقایی از آمریکا، از شور و شوق ملی بی‌تکرارمان و از جنون شهری‌مان می‌شنیدم. زمانی که به بوستون رسیدم، طرح مشخصی از قطعه داشتم که با نسخه‌ی واقعی آن متفاوت بود.»
پل وایتمن، مردی که در پشت پرده‌ی کنسرت «تجربه‌ای در موسیقی مدرن» قرار داشت، محبوب‌ترین رهبر گروه موسیقی در دهه‌ی ۱۹۲۰ بود. گروه او، ملقب به «پادشاه جاز»، اساساً یک ارکستر رقص بزرگ بود که اغلب نوازندگان جاز را در بر می‌گرفت. این وایتمن بود که در نهایت بازوی گرشوین را پیچاند و او را متقاعد کرد که این کار را بپذیرد. وایتمن به او گفت تنها کاری که باید انجام می‌داد این بود که موسیقی پیانو را آماده کند.
گرشوین نسخه‌ی اصلی این اثر را برای دو پیانو نوشته بود. او هنگامی که قطعه را می‌نوشت، نام آن را راپسودی آمریکایی گذاشته بود. اما پس از بازدید از نمایشگاه نقاشی‌های جیمز مک نیل و با الهام از اثر او با عنوان شبانه‌ی سیاه و طلایی، پس از اتمام قطعه تصمیم گرفت نام آن را راپسودی آبی بگذارد:
راپسودی آبی، برای اولین بار در یک بعداز ظهر سه‌شنبه برفی در سالن Aeolian در منهتن در کنسرت «تجربه‌ای در موسیقی مدرن»* اجرا شد.
- “An experiment in modern music
