«تار» فیلم جدید تاد فیلد، کارگردان آمریکایی است که در سپتامبر ۲۰۲۲ برای نخستین بار در جشنوارهی ونیز به نمایش درآمد و با تحسین مخاطبان روبهرو شد. شخصیت اصلی فیلم، یک رهبر ارکستر به نام لیدیا تار است که در زندگی حرفهای خود و بهواسطهی شهرت در دنیای موسیقی، با چالشهایی روبهرو میشود. جایگاه لیدیا تار بهعنوان رهبر ارکستر بهخاطر حواشی زندگی شخصیاش متزلزل میشود. او در اوج شهرت و قدرت به آزار جنسی متهم میشود و در سراسر فیلم مشغول جدال با این مسئله است.
هنگام نمایش این فیلم در جشنوارهی ونیز، تماشاگران بهمدت شش دقیقه پس از تماشای فیلم در حال تشویق بودند.
لیدیا تار کیست؟
در تار شاهد یک فضای بینالمللی در دنیای موسیقی کلاسیک هستیم که در آن لیدیا تار در آستانهی ضبط زندهی بزرگ سمفونی شمارهی پنج مالر با ارکستر برلین است. در همین حین او مشغول انجام مصاحبهای با موضوع معرفی ارجاعات به دنیای واقعی موسیقی کلاسیک در فیلم نفوذ می کند، از برچسب زرد گرفته تا مارین آلسوپ و لئونارد برنشتاین.
اما این ظاهر آن است. در حقیقت این فیلم، تماشای مسحورکنندهی شخصیت لیدیا تار است. او شخصیتی قدرتمند و خوددار است که تحت فشار قرار گرفته و در مواجهه با فشار اخبار و حواشی زندگی شخصیاش رفتاری بیپروا دارد. اما آنچه در پایان فیلم میبینیم، سقوط غمانگیز او از جایگاه خود، یعنی یک رهبر ارکستر مهم است.
لیدیا تار یک شخص واقعی نیست، بلکه یک رهبر ارکستر و آهنگساز داستانی است که موفقیتش روی تریبون و در استودیوی ضبط، موقعیت و شهرت کمیابی را برای او به ارمغان آورده است. او شخصیت کنترلگری است که کنترلش بر ماحصل حرفهایاش در طول داستان متزلزل میشود. او به تدریج، زمینههای نابودی زندگی شخصی و حرفهای خود را فراهم میکند، زیرا روابط او با شریک زندگی، همکاران، مشمولان و شاگردان سابقش، به ویرانی قریبالوقوع او تبدیل میشود.
لیدیا تار کار خود را با ارکستر کلیولند، ارکستر سمفونیک شیکاگو، ارکستر سمفونیک بوستون آغاز کرد تا اینکه به فیلارمونیک نیویورک رسید. او در سال ۲۰۱۳ نیز، بهعنوان رهبر ارکستر سمفونک برلین انتخاب شد. بنابر این مسلم بود که بلانشت باید در هیبت یک رهبر ارکستر بسیار با تجربه و ماهر ظاهر میشد و نقش آن را به خوبی بازی میکرد.
بلانشت در کودکی به کلاس پیانو و باله میرفت و بعداً در مدرسهی نمایش تحصیل کرد. او در مصاحبه ای در صبح بخیر آمریکا از لذت یادگیری پیانو، رهبری ارکستر و صحبت کردن به زبان آلمانی برای نقش لیدیا صحبت کرده است. بلانشت قبل از فیلم پیانو را نزد Emese Virá، معلم آکادمی موسیقی لیست فرنک بوداپست آموخت و تحت آموزش رهبر ارکستر آمریکایی، ناتالی موری بیل، اصولی دربارهی رهبری ارکستر یاد گرفت.
موسیقی فیلم تار، یک آلبوم مفهومی شامل بیست قطعه و ساختهی هیلدور گودنادوتیر، آهنگساز ایسلندی است. این قطعهها توسط ارکستر سمفونیک درسدن، ارکستر معاصر لندن و ارکستر سمفونیک لندن اجرا شده است.
آلبوم موسیقی فیلم تار، شامل گوشههای صوتی از جلسات ضبط واقعی، سکانسهایی از تمرینهای تخیلی، موسیقیهایی که شخصیتهای فیلم گوش میدهند و نسخههای تکمیلشدهی موسیقی است که در داستان توسط لیدیا تار ساختهشده است:
«واکنش اولیهی من را در همان ملودی که لیدیا در حال نوشتن آن است، میتوان شنید. قطعهای که لیدیا سعی میکند آن را بفهمد. این اولین چیزی است که از لحاظ موسیقایی بعد از خواندن فیلمنامه به ذهن من آمد. بعد از آن صحبتهای من و تاد شکل گرفت. این فیلم دربارهی یک فرایند است و تاد نمیخواست که همینطور پیش برود و بگوید: «خب هرچه شد شد!» فیلم جای زیادی برای تغییر داشت و احتمالاً با آنچه که در ابتدا قصد انجام آن را داشتیم بسیار متفاوت است. اما زیبایی آن همین بود.
گودنادوتیر، برای ساخت موسیقی این فیلم، پروژهی قبلی خود یعنی موسیقی فیلم آمستردام را رها کرد. او بعد از بازیگر نقش اصلی، یعنی کیت بلانشت، بیشترین درگیری را با فیلم داشت. او در حین خواندن فیلمنامه، احساس کرد که فیلد، یک تصویر واقعی از زندگی آهنگسازان و رهبران ارکستر در دنیای مدرن ارائه میدهد. فیلد اصرار داشت که هیلدو در دل این پروژه باشد زیرا موسیقی این فیلم مهم بود و باید نشان داده میشد از لحاظ احساسی و روانشناختی نوشتن و تمرین موسیقی چه جنبههایی دارد و چگونه موزیسین در این مسیر ناامید میشود یا خود را در جای درستی نمیبیند. هیلدور در حین کار بر روی فیلمنامه، چندین بار با فیلد در فرایند جستوجوی لوکیشن ملاقات کرد و با او در مورد استفاده از تمپو و BPM برای سکانسها و شخصیتها صحبت کرد. سپس Tempo Mapping را انجام داد.
او موسیقی این فیلم را در استودیو ابی رود در لندن ضبط کرد.
موسیقی اصلی هیلدور، قطعهی مرکزی آلبوم است اما ضبط قطعههایی از موسیقی کلاسیک و غیر کلاسیک نیز جزء موسیقی فیلم است:
سمفونی شماره 5 گوستاو مالر،
کنسرتو ویولن سل ادوارد الگار
ترانهی «The Well-Tempered Clavier» اثر یوهان سباستین باخ
آهنگ جاز «Here Is The Rainy Day»
و «Cura Mente».
با آهنگسازی، مهندسی و تولید هیلدور گودنادوتیر، آلبوم موسیقی فیلم تار، با بازخوردهای مثبتی روبهرو شد و در صدر آلبوم های کلاسیک سنتی بیلبورد و پیش از آلبومهایی قرار گرفت که در این دوره توسط فیلارمونیک واقعی برلین منتشر شد.