چه سازهایی در موسیقی بلوز نواخته می‌شوند؟

در هر سبک موسیقی، سازهای مخصوصی به کار می‌روند. در این نوشته با سازهایی آشنا می‌شویم که در سبک بلوز استفاده می‌شوند. اگر برای شما هم جالب است بدانید که موسیقی بلوز با وجود کدام سازها متولد شد با ما همراه باشید.
بد نیست در ابتدا به این نکته اشاره کنیم که در این زمان که ما درباره موسیقی بلوز سخن می‌گوییم،‌ اگر اجرای یک گروه جاز یا راک یا سبک‌های مشابه را با اجرای یک گروه از موزیسین‌های بلوز مقایسه کنیم ممکن است شباهت‌های زیادی در آرایش سازها و حتی شیوه‌های نوازندگی ببینیم، دلیل این شباهت‌ها تغییراتی است که با گذشت زمان در موسیقی جاز و بلوز ایجاد شده و تلفیق‌هایی که بین این دو شکل گرفته است تا جایی که در برخی ژانرها این دو سبک کاملا با هم ادغام می‌شوند.
از طرفی به گفته بعضی از اهالی بلوز، محدودیتی برای استفاده از سازها در موسیقی بلوز وجود ندارد و این‌گونه نیست که سبک موسیقی بلوز محدود به تعدادی ساز باشد. با وجود این، سازهایی هستند که در این سبک موسیقی از ابتدا حضور پررنگ‌تری داشته‌اند و آغاز سبک بلوز با وجود آن‌ها آغاز شده و ادامه پیدا کرده است.

تا قبل از جنگ جهانی دوم موسیقی بلوز مختص طبقات پایین و شهرهای کم‌جمعیت بود. برعکس موسیقی جاز، در سبک بلوز، دست‌کم در آغاز شکل‌گیری، سازهای بادی چندان مهم نبودند و در عوض، گیتار و سازهای مشابه آن مثل بانجو و ماندولین مهمترین نقش را داشتند. البته از بین سازهای بادی، هارمونیکا (سازدهنی) در بلوز سازی اصلی بود.

سازهای موسیقی بلوز از آغاز تا امروز

اولین سازهای سیاه‌پوستان مهاجر، یعنی آغازگران موسیقی بلوز و جاز، سازهایی من‌درآوردی و دست‌ساز بودند. آن‌ها در آمریکا به‌دلیل نداشتن امکانات مالی سازهایی را با وسایل اطراف خود درست می‌کردند. مثلا یک سیم فلزی را به دیوار می‌بستند و با نواختن آن تک‌سیم الگوهای ریتمیک را روی آن اجرا می‌کردند و از طرفی با لغزاندن یک چاقو روی سیم، صداهای مختلفی از آن در می‌آوردند. جالب است که این شیوهٔ ابداعی در نوازندگی بعدها با نام «اسلاید گیتار» بر روی گیتار نیز پیاده شد.
آن‌ها بیشتر سازهای ارزان و دست‌دوم برای خود جور می‌کردند و حتی در مواردی آن‌ها را به سرقت می‌بردند.
با پایان دوره برده‌داری، سیاهان فرصت بیشتری برای آموختن موسیقی پیدا کردند و با تمرین بیشتر، تکنیک‌های خود را روی سازهایی چون بانجو، گیتار و سازدهنی پیاده کردند.

امروزه شاهد حضور انواع سازها به‌ویژه سازهای الکترونیک در موسیقی بلوز هستیم اما اصل موسیقی بلوز با وجود یک فرد و گیتارش و گاهی در کنار یک نوازنده دیگر با ساز دهنی یا زنبورک آغاز شد.

بانجو

سیاه‌پوستان ساز بانجو را می‌پسندیدند زیرا شبیه آن را در آفریقا داشتند و اصلا به گفته برخی ریشه بانجو به آفریقا برمی‌گردد. در آغاز موسیقی بلوز از بانجو زیاد استفاده می‌شد، اما کمی بعد با رواج بیشتر گیتار بانجو به حاشیه رفت.

گیتار

موسیقی بلوز، با یک نوازنده و گیتارش شناخته می‌شد و می‌توان گفت گیتار نخستین و مهم‌ترین ساز در موسیقی بلوز از ابتدا تا امروز است.

گیتار الکتریک

در سبک شیکاگو بلوز، یا بلوز مدرن استفاده از گیتار الکتریک در کنار سازهای الکتریک دیگر بسیار رایج شد و امروزه گیتار الکتریک در بلوز سازی اصلی به شمار می‌آید.

هارمونیکا (سازدهنی)

هارمونیکا سازی کوچک،‌ ارزان و قابل حمل بود و هم قابلیت اجرای آهنگ‌های شاد و ریتمیک را داشت و هم از پس ترانه‌های غم‌انگیز برمی‌آمد، به همین دلیل در اواخر قرن ۱۹ وارد موسیقی محلی و فولکلور آمریکا شد. صدای سازدهنی هم با گیتار و بانجو جفت‌وجور می‌شد و هم به‌واسطهٔ برخورداری از تکنیک‌های متنوع اجرایی قابلیت کم‌نظیری در نزدیک شدن به صدای انسان و تقلید آن داشت، به‌طوری که گفته می‌شود یک نت خاص را روی سازدهنی می‌توان به سی روش متفاوت بیان کرد.

هارمونیکا در سبک بلوز مدرن نیز جایگاه خود را حفظ کرد. نوازندگان هارمونیکا از اواخر دهه ۱۹۴۰ با استفاده از آمپلی‌فایر و یک میکروفون ارزان در گوشه خیابان یا کلاب‌های شبانه سازدهنی می‌زدند. این ساز همچنان از سازهای مهم سبک بلوز است.

اگرچه سازهای اصلی بلوز گیتار و سازدهنی بودند، اما در دوره بلوز مدرن و در تلفیق موسیقی بلوز با جاز و سبک‌های دیگر شاهد حضور سازهای دیگری مثل پیانو، درامز و سازهای بادی مثل ساکسوفون و… در سبک بلوز هستیم.

منابع:
سبک‌های موسیقی از بلوز تا امروز،‌ علیرضا صنیعی تهرانی
Quora