اگر روزی از صبح تا شب زندگی نوازندگان موفق را زیر نظر بگیرید، احتمالا چیز عجیبی نمی‌بینید. نه جادویی در کار است و نه استعداد خارق‌العاده‌ای که فقط مخصوص آن‌ها باشد. اما در میان کارهای روزمره‌شان، جزئیاتی هست که تفاوت را رقم می‌زند — کارهای کوچکی که در نگاه اول ساده به نظر می‌رسند، اما تکرار روزانه‌ی آن‌هاست که مسیر موفقیت را می‌سازد.
نوازندگان موفق، صرفا کسانی نیستند که بیشتر تمرین می‌کنند؛ آن‌ها بهتر تمرین می‌کنند. صبحشان را با نظم و تمرکز آغاز می‌کنند، میان تمرین‌هایشان گوش می‌سپارند، بدن و ذهنشان را در تعادل نگه می‌دارند و هر روز اندکی بهتر می‌شوند. موفقیت در موسیقی، نه نتیجه‌ی لحظه‌های بزرگ، بلکه حاصل هزاران انتخاب کوچک روزانه است.
در این مقاله از وبلاگ پیانو باربد، با هم به ۷ عادتی می‌پردازیم که تقریبا در زندگی تمام نوازندگان موفق دنیا مشترک است. عاداتی که از پیانیست‌ها تا ویولنیست‌ها، از نوازندگان گیتار تا درامرها، همه به نوعی آن‌ها را در روتین خود دارند.
تمرین منظم و هدفمند، نه طولانی
هر نوازنده‌ای تمرین می‌کند، اما همه به یک شکل نه. تفاوت اصلی بین یک هنرجوی عادی و یک نوازنده‌ی حرفه‌ای در نحوه‌ی تمرین است. تمرین بی‌هدف می‌تواند ساعت‌ها طول بکشد بدون آن‌که نتیجه‌ی مشخصی داشته باشد، اما تمرین هدفمند حتی در نیم‌ساعت می‌تواند تاثیرگذارتر باشد.
نوازندگان موفق معمولا تمرین‌هایشان را از قبل برنامه‌ریزی می‌کنند. مثلا پیانیستی ممکن است بخش مشخصی از آرپژ را برای بهبود هماهنگی دو دست تمرین کند، در حالی که یک نوازنده‌ی گیتار زمان خود را به بهبود صدای سیم‌ها یا پوزیشن انگشتان اختصاص دهد. آن‌ها هر بار می‌دانند «چرا» تمرین می‌کنند.
اگر تازه شروع کرده‌اید، تمرین روزانه‌ی کوتاه اما مداوم را به عادت تبدیل کنید. هر روز یک هدف مشخص داشته باشید؛ مثلا «امروز فقط روی تمیزی صدای نت‌ها تمرکز می‌کنم». همین نظم و تمرکز باعث می‌شود در پایان هر هفته احساس پیشرفت واقعی کنید.
گوش دادن فعال؛ یادگیری از صداهای دیگران
در دنیای موسیقی، گوش از انگشت مهم‌تر است. نوازندگان موفق می‌دانند که گوش دادن آگاهانه، بخش جدایی‌ناپذیر از یادگیری است. آن‌ها تنها به تمرین خود بسنده نمی‌کنند؛ بلکه به اجراهای دیگران گوش می‌دهند، تفاوت صداها را تحلیل می‌کنند و از هر قطعه چیزی می‌آموزند.
برای مثال، یک نوازنده‌ی ویولن ممکن است با گوش دادن به اجرای یک استاد، درک کند که چطور لرزش دست روی آرشه احساس را منتقل می‌کند. یا یک نوازنده‌ی درامز با شنیدن ضبط‌های استودیویی، متوجه تفاوت ظریف بین ضرب قوی و ضعیف در ریتم‌های فلامنکو شود.
سعی کنید هر روز دست‌کم ۲۰ دقیقه به موسیقی گوش دهید؛ اما نه صرفا برای لذت. با دقت بشنوید که نوازنده چطور احساس را منتقل می‌کند، دینامیک‌ها چگونه تغییر می‌کنند و سکوت‌ها چه معنایی دارند. این نوع گوش دادن، ذهنتان را برای درک عمیق‌تر موسیقی تربیت می‌کند.
ضبط و بازبینی تمرین‌ها
هیچ چیزی به اندازه‌ی گوش دادن به صدای خودتان درک واقعی از پیشرفت نمی‌دهد. بسیاری از نوازندگان حرفه‌ای هر تمرینشان را ضبط می‌کنند، حتی اگر برای اجرای عمومی آماده نباشند. چون می‌دانند حافظه‌ی شنیداری اغلب مهربان‌تر از واقعیت است.
وقتی اجرا یا تمرین خود را گوش می‌دهید، جزئیاتی را خواهید شنید که در لحظه متوجهشان نشده‌اید: شاید ریتم کمی لغزش دارد، یا جمله‌بندی‌ها بیش از حد سریع‌اند. همین آگاهی، مسیر بهبود را روشن می‌کند.
برای شروع، لازم نیست تجهیزات خاصی داشته باشید؛ حتی یک ضبط ساده با گوشی کافی است. مهم این است که گوش دادن به اجرای خود را تبدیل به یک روتین کنید. نوازندگان موفق، از شنیدن اشتباهات خود فرار نمی‌کنند؛ آن‌ها با دقت به آن‌ها گوش می‌دهند تا روز بعد بهتر بنوازند.
یادگیری مداوم و خارج شدن از منطقه‌ی امن
نوازندگان موفق هرگز در محدوده‌ی راحتی خود باقی نمی‌مانند. حتی پس از سال‌ها نوازندگی، همچنان به دنبال کشف چیزهای تازه‌اند؛ چه در سبک‌های جدید، چه در سازهای دیگر یا حتی در تئوری موسیقی. این یادگیری مداوم باعث می‌شود ذهنشان همیشه فعال و خلاق بماند.
برای مثال، یک نوازنده‌ی پیانو ممکن است تصمیم بگیرد اصول ریتم در موسیقی جز را بیاموزد تا بیان احساسی‌اش قوی‌تر شود. یا یک گیتاریست کلاسیک ممکن است قطعاتی از موسیقی فلامنکو را تمرین کند تا تکنیک انگشت‌گذاری‌اش غنی‌تر شود.
به قول یکی از استادان موسیقی: «هر بار که چیز جدیدی یاد می‌گیری، بخشی از موسیقی‌ات زنده‌تر می‌شود.» پس از یادگیری نترسید. شرکت در ورکشاپ‌ها، مطالعه درباره‌ی سازهای مختلف، یا حتی دیدن مستندهای موسیقی، همگی می‌توانند الهام‌بخش باشند.
مراقبت از جسم و ذهن؛ ساز شما بدن شماست
نوازندگی تنها کار ذهنی نیست؛ بدن نیز ابزار اصلی آن است. نوازندگان موفق به بدن خود به چشم بخشی از ساز نگاه می‌کنند. آن‌ها می‌دانند خستگی عضلانی یا استرس ذهنی می‌تواند کیفیت صدا را کاهش دهد. به همین دلیل، مراقبت از جسم و ذهن بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزانه‌شان است.
ورزش منظم، تغذیه‌ی مناسب و خواب کافی، سه ستون سلامت نوازنده‌اند. تمرین‌های کششی پیش از نوازندگی، به‌ویژه برای دست‌ها و شانه‌ها، مانع از آسیب‌های طولانی‌مدت می‌شود. در کنار آن، ذهن آرام نیز ضروری است؛ بسیاری از نوازندگان حرفه‌ای از مدیتیشن یا تنفس عمیق برای تمرکز پیش از اجرا استفاده می‌کنند.
به یاد داشته باشید: هیچ صدای زیبایی از بدنی خسته و ذهنی آشفته بیرون نمی‌آید. هر روز چند دقیقه به بدن خود گوش دهید. نوازندگی هنر هماهنگی ذهن، احساس و حرکت است — و برای هماهنگی، آرامش لازم است.
نظم و برنامه‌ریزی
بسیاری فکر می‌کنند هنرمندان روح‌های آزاد و بی‌برنامه‌ای دارند، اما حقیقت این است که بیشتر نوازندگان موفق، منظم‌ترین انسان‌هایی هستند که می‌توانید بشناسید. آن‌ها برای تمرین، گوش دادن، مطالعه و حتی استراحت برنامه دارند. نظم برایشان محدودیت نیست، بلکه ابزاری برای آزادی خلاقیت است.
وقتی روز شما ساختارمند باشد، ذهن راحت‌تر روی موسیقی تمرکز می‌کند. مثلا یک ویولنیست حرفه‌ای ممکن است روزش را به سه بخش تقسیم کند: تمرین تکنیکی صبح، تمرین قطعات بعدازظهر و بازبینی اجراهای ضبط‌شده در شب. در مقابل، نوازنده‌ای که بدون نظم تمرین می‌کند، اغلب احساس می‌کند زمان کافی ندارد یا پیشرفتش کند است.
برای شروع کافی است تقویمی ساده تهیه کنید و زمان‌های مشخصی را برای تمرین در نظر بگیرید. به مرور، خواهید دید که همین نظم، چطور خلاقیت و انرژی شما را افزایش می‌دهد. موفقیت اتفاقی نیست؛ نتیجه‌ی انضباط تکرارشونده است.
ارتباط و الهام از دیگران؛ موسیقی یعنی اشتراک
هیچ نوازنده‌ای در خلاء رشد نکرده است. حتی بزرگ‌ترین اساتید موسیقی هم روزی شاگرد بوده‌اند، الهام گرفته‌اند و با دیگران همکاری کرده‌اند. ارتباط با سایر نوازندگان، یکی از قدرتمندترین راه‌ها برای رشد هنری است.
وقتی در یک گروه یا ارکستر می‌نوازید، گوش شما تیزتر می‌شود، زمان‌بندی‌تان دقیق‌تر و درک ریتمتان عمیق‌تر. همکاری با دیگران به شما یاد می‌دهد که موسیقی گفت‌وگویی است میان صداها، نه تک‌گویی فردی. این تجربه حتی می‌تواند در تمرین‌های دونفره یا اجرای خیابانی شکل بگیرد.
نوازندگان موفق از گفت‌وگو با دیگران نمی‌ترسند. آن‌ها از هم می‌آموزند، نقد می‌شوند و نقد می‌کنند. هر تبادل ایده، پلی است به‌سوی دیدگاهی جدید. موسیقی از لحظه‌ای زنده می‌شود که به اشتراک گذاشته شود؛ پس با دیگران بنوازید، همکاری کنید، و از انرژی جمع تغذیه بگیرید.
جمع‌بندی
موفق‌ترین نوازندگان دنیا راز خاصی ندارند؛ آن‌ها فقط هر روز، بهتر از دیروز می‌شوند. تمرین هدفمند، گوش دادن آگاهانه، یادگیری مداوم، مراقبت از جسم و ذهن، نظم و ارتباط با دیگران؛ همه این‌ها کارهایی ساده‌اند که با تکرار، به عادت و در نهایت به شخصیت تبدیل می‌شوند.
موسیقی مثل زندگی است؛ مسیرش هیچ‌وقت تمام نمی‌شود. هر روز فرصتی تازه است برای لمس نت‌های جدید، احساس‌های تازه و صداهای ناشناخته. مهم نیست چه سازی می‌نوازید یا در چه سطحی هستید، مهم این است که هر روز، با عشق، تمرکز و نظم، در مسیر صدای خود قدم بردارید.
در پیانو باربد ما باور داریم هر نوازنده‌ای می‌تواند به موفقیت برسد؛ فقط کافی است عادت‌های درستی را در خود بسازد. از امروز شروع کنید؛ نه با کارهای بزرگ، بلکه با قدم‌های کوچک و مداوم. زیرا در نهایت، این تکرارهای کوچک‌اند که صدای بزرگ شما را می‌سازند.