تفاوت بین فیدل (fiddle) و ویولن همیشه مورد بحث بوده است. آیا در اساس اینها دو ساز مختلف هستند؟ آیا تفاوت اینها فقط در تفاوت سبک موسیقی است که اجرا میکنند یا اینکه ساختار آنها هم با یکدیگر متفاوت است؟
در واقع میتوان گفت که تقریبا در تمام نمونههای موجود این دو نام برای اشاره به «یک ساز» به کار میرود و فقط گاهی در موارد بسیار جزيی ساختار متفاوتی ممکن است در بدنه ساز دیده شود. تنها تفاوت واقعی فیزیکی که بین فیدل و ویولن دیده میشود، مربوط است به تنظیمات آن، چیزهایی مثل جنس سیمها، روش کوک کردن آنها و پل ساز. ویولنیستهای سبک کلاسیک برای جنس سیمها، مواد سنتی را ترجیح میدهند و فیدلرها، جنس استیل را انتخاب میکنند. در ویولن معمولا سه نوع سیم استفاده میشود: سیم روده گوسفند، سیم با هسته مصنوعی و روکش فلزی و سیمهای هسته فلزی و روکش سیمپیچهای فلزی. منظور از مواد سنتی، همان سیم با جنس روده است.
احتمال اینکه فیدل روی هر چهار سیم، فاین تیونر (fine-tuner) داشته باشد، زیاد است. در ویولنهایی که به اصطلاح حرفهای به شمار میرود، به غیر از سیم «می» باقی سیم ها فاین تیونر یا به فارسی پیچ تنظیم دقیق کوک ندارند.
برخی از نوازندگان فیدل، از یک پل اصلاح شده استفاده میکنند، که بخشی از چوب منحنی آن بریده شده است تا صافتر شود و انجام «توقف»های دوتایی یا احتمالاً حتی سهتایی را آسانتر کند (جایی که چندین سیم همزمان نواخته میشوند). در واقع ، این توقف بیشتر در موسیقی fiddling استفاده میشود. نواختن دو يا چند نت، بهطورهمزمان روی سيمهای مجاور دابل یا تریپل ناميده میشود و در موسیقی فیدلینگ بسیار رایج است.
تفاوت پایهای بین اصطلاح «ویولن» و «فیدل» برمیگردد به سبک موسیقی که در آن نواخته میشوند. فیدل معمولا در سبک موسیقی فلکلور نواخته میشود، موسیقیهایی مثل: موسیقی کانتری، بلو گرس، کوجون و برخی از انواع موسیقی سنتی سلتیک.
اجرای موسیقی سلتیک با «فیدل» را در ویدیوی زیر تماشا کنید.
از طرف دیگر ویولن، معمولا برای موسیقی کلاسیک غربی و موسیقی جاز استفاده میشود. متدها و روشهای اجرا نیز با هم فرق دارند. موزیسینهای سبک کلاسیک کاملا مقید به نت نوشته شده قطعه موسیقی هستند و عین به عین آن را اجرا میکنند. درحالیکه نوازندگان فیدل، از این نظر رها هستند. آنها ممکن است بداهه اجرا کنند، چیزهایی را که در ذهن دارند اجرا کنند یا اصلا بخشی از قطعهای ساخته خودشان را اجرا کنند.
تکنیکهای آرشه کشیدن هم ممکن است از ویولن به فیدل فرق داشته باشد. در مورد تکنیکهای انگشتگذاری نیز تفاوتهایی بین آنها دیده میشود. یک فیدلر ممکن است خیلی با تمپوی بالا بنوازد، اما هیچ گاه از «پوزیشن اول» خارج نمیشود. این درحالی است که یک ویولنیست به احتمال زیاد از تمام امکانات صوتی ویولن استفاده میکند.
آنچه قصد داریم بگوییم این است که هیچ یک از این دو سبک موسیقایی بر دیگری برتری ندارد، و هر دو باعث تنوع در دنیای موسیقی شدهاند.
منبع:
Classical mpr