ساختار یوکلله

یوکلله ممکن است کوچک باشد، اما صدایی مثال‌زدنی تولید می‌کند. یوکلله یک ساز شگفت‌آور است که امکان اجرای همه چیز؛ از آکوردهای آرام گرفته تا الگوهای نت تکی تند و سریع که بیشتر شبیه به یک ماندولین یا گیتار آکوستیک است را فراهم می‌کند. کلید صدادهی و کارکرد یوکلله، ساختار آن است.

یوکلله چگونه ساخته می‌شود؟

بهترین یوکلله‌ها توسط لوتیرها (luthiers) ساخته می‌شوند. (لوتیرها؛ همان سازندگان سازی هستند که گیتار، لوت و سایر سازهای زهی را می‌سازند.) تولید انبوه این ساز توسط ترکیبی از کارگران و ماشین‌آلات در کارخانه‌های بزرگ صورت می‌گیرد. این کارخانه‌ها قطعات یوکلله را از سراسر جهان تامین می‌کنند.

مانند سازندگان گیتار، گیتار باس، ماندولین و بانجو، سازندگان یوکلله نیز سازهای خود را از اتصال چندین قسمت مختلف به یک‌دیگر می‌سازند؛ قطعات را به هم چسبانده و یا با پیچ‌های فلزی آن‌ها را به هم پیوند می‌دهند. در حالت ایده آل، یوکلله دارای گردن و بدنه‌ای است که از چوب خالص ساخته شده‌اند و سیم‌هایش از جنس نایلون یا سیم‌هایی با هسته‌ی فلزی است. برخی از یوکلله‌های مبتدی از جنس پلاستیک هستند، اما رزونانسی که پلاستیک ایجاد می‌کند به هیچ وجه حتی نزدیک به رزونانس تولید شده توسط چوب نیست. حد وسط یوکلله‌های چوبی خالص و یوکلله‌های پلاستیکی که کیفیت خوبی داشته باشند، یوکلله‌هایی از جنس لمینت هستند؛ یک کامپوزیت چوبی چندلایه که با مقدار زیادی رزین چوب در کنار هم نگه داشته شده‌است.

10 قسمت یوکلله

هر قسمت یوکلله، نقشی کلیدی در صدای تولید شده توسط ساز دارد؛

• بدن (Body): بدنه‌ی این ساز از قطعات نازک چوب ساخته شده که به یکدیگر چسبانده شده‌اند. کناره‌ها ساختار یوکلله را تثبیت می‌کنند درحالی‌که صفحات رویی و زیرین با ارتعاش خود صدای طنین‌انداز را ایجاد می‌کنند. یوکلله‌های سنتی هاوایی اغلب از چوب کوآ (Koa) ساخته می‌شوند، اما استفاده از چوب صنوبر و ماهاگونی نیز در ساخت بدنه رایج است. توجه داشته باشید که انواع یوکلله دارای بدنه‌ی متفاوت هستند؛ یوکلله‌ی سوپرانو کوچکترین اندازه‌ی رایج یوکلله است و پس از آن، سایزهای کنسرت، تنور، باریتون و باس قرار دارند.
• ساوندبرد (Soundboard): ساوندبرد، صفحه‌ی رویی بدنه‌ی یوکلله است که در فرکانس سیم‌ها ارتعاش می‌یابد و صدا را تقویت می‌کند. اکثر ساوندبردها از چوب کوآ، اقاقیا یا صنوبر سیتکا ساخته می‌شوند.
• سوراخ صدا (Soundhole): این سوراخ گرد که در ساوندبر قرار دارد، ارتعاش سیم‌های یوکلله را تقویت کرده و باعث می‌شود که یوکلله صدای بلندتری داشته باشد.
• گردن (Neck): گردن یوکلله معمولا از یک تکه چوب (اغلب کوآ) ساخته می‌شود که صفحه‌ی انگشت‌گذاری (فرت بورد) به آن چسبانده شده است.
• صفحه‌ی انگشت‌گذاری/ فرت بورد (Fretboard): فرت بورد یا صفحه‌ی انگشت‌گذاری بر روی گردن یوکلله قرار می‌گیرد، معمولا از جنس رزوود بوده و شامل فرت‌های جداگانه است. (فرت‌ها/ frets: نوارهای فلزی که نشان دهنده‌ی نت‌های مختلف در طول گردن ساز هستند.) اغلب فرت‌بوردها دارای نشانگرهای فرت هستند؛ نقاط کوچکی که به نوازندگان کمک می‌کنند تا بتوانند تشخیص دهند که در حال نواختن بر روی کدام فرت هستند.
• سردسته/ کَلُگی (Headstock): سردسته در انتهای گردن ساز متصل می‌شود و عرض آن بیشتر از عرض گردن است. گوشی‌های کوک که برای تنظیم فرکانس سیم‌ها به کار می‌روند بر روی این قسمت قرار می‌گیرند.
• تیونرها (Tuners): تیونرهای یوکلله (که گاهی اوقات به آن‌ها دستگاه‌های تنظیم یا کلیدهای تنظیم نیز گفته می‌شود) شامل قسمت‌های متعددی از جمله گوشی‌های کوک هستند. تیونرها میزان کشش سیم‌ها را برای بالا بردن یا پایین آوردن فرکانس کوک آن‌ها تنظیم می‌کنند و در سوراخ‌هایی در سردسته‌ی ساز قرار می‌گیرند.
• شیطانک (Nut): شیطانک یک تکه استخوان یا پلاستیک با بریدگی‌های کوچک است؛ زمانی که یک نوازنده آکوردهای یوکلله و تک نت‌ها را می‌نوازد، شیطانک هر یک از سیم‌ها را در محل خود نگه می‌دارد.
• پل (Bridge): یک پل استاندارد، بر روی صفحه‌ی بالایی بدنه‌ی یوکلله چسبانده می‌شود. این قسمت، نقطه‌ی پایانی برای سیم‌ها است که در اطراف پل پیچیده می‌شوند، از سوراخ‌های کوچک عبور می‌کنند و روی خرک پل قرار می‌گیرند.
• پاشنه (Heel): این قسمت، برجستگی گردن در جایی است که گردن یوکلله به بدنه‌ی آن متصل می‌شود. نوازندگانی که از استرپ استفاده می‌کنند؛ دکمه‌ی استرپ، به این قسمت از ساز متصل می‌شود.

یوکلله چند سیم دارد؟

یک یوکلله‌ی استاندارد دارای چهار سیم است؛ این سیم‌ها به‌طور سنتی به گونه‌ای کوک می‌شوند که صدادهی آکورد دست‌باز آن‌ها، C6 باشد.

• سیم اول: سیم اول بر روی نت A4 کوک شده و «سیم لا» نامیده می‌شود. این سیم دارای بالاترین فرکانس در میان هر چهار سیم است.
• سیم دوم: کوک این سیم E4 بوده و «سیم می» نامیده می‌شود و دومین سیم بم از میان چهار سیم است.
• سیم سوم: این سیم که بم‌ترین صدادهی را دارد، در فرکانس نت C4 کوک شده و «سیم دو» نامیده می‌شود.
• سیم چهارم: آخرین سیم دارای کوک G4 است و «سیم سل» نامیده می‌شود. برخی نوازندگان این سیم را «سیم سل بم» می‌نامند، اما از نظر فرکانس تولیدی درواقع در جایگاه دوم در سیم‌هایی که بالاترین فرکانس را دارند قرار می‌گیرد.

منبع: MasterClass