امروزه، شاهد انواع ژانرهای موسیقی جاز هستیم. جاز، زندگی خود را از میان جعیت آفریقایی-آمریکایی در نیواورلئان آمریکا شروع کرد. این سبک موسیقی از اواخر قرن نوزدهم کمکم با ریشههای موسیقی بلوز و رگتایم زاده شد. موسیقی جاز را به عنوان موسیقی کلاسیک ایالات متحده آمریکا در نظر میگیرند.
از زمان محبوبیت جاز در دهه ۱۹۲۰، «موسیقی جاز» یک اصطلاح فراگیر برای مجموعهای از فرمهای اجرایی در موسیقی، محسوب میشود. اصل و نصب موسیقی جاز که به گروههای موسیقی اروپایی-آمریکایی و آبا و اجداد فرهنگیاش که به موسیقی آفریقایی-آمریکایی میرسد، مجموعا گرایشی در موسیقی پدید آورد که آن را موسیقی جاز مینامیم.
شخصیت موسیقی جاز با بلو نت (blue note) و الگوی فراخوان و پاسخ در خوانندگی (call-and-response) که مشابه سبک موسیقی بلوز است، شناخته میشود. تفاوت عمده جاز و بلوز در استایل سوئینگ (swing style) و تسلط بداههپردازی بر اجرا، آشکار میشود. زمانیکه روشنفکران آن را فرم اصیل هنر آمریکایی قلمداد کردند، کم کم در جهان نیز شناخته شد.
ما در این مطلب در مجله پیانو باربد، فهرستی از مشهورترین انواع ژانرهای موسیقی جاز را برشمردهایم. اگر شما، انواعی دیگری را میشناسید، خوشحال میشویم آن را با ما در میان بگذارید.
- Acid Jazz، اسید جاز
- Avant-Garde Jazz، اونت گرید جاز
- Bebop، بیباپ
- Big Band، بیگ بند
- Blue Note، بلو نت
- Contemporary Jazz، جاز معاصر
- Cool، کول جاز
- Crossover Jazz، کراس اور جاز
- Dixieland، دیکسی لند جاز
- Ethio-jazz ، اتیو جاز
- Fusion، جاز فیوژن
- Gypsy Jazz، جیپسی جاز
- Hard Bop، هارد باپ جاز
- Latin Jazz، لاتین جاز
- Mainstream Jazz، جاز جریان اصلی
- Ragtime، رگتایم
- Smooth Jazz، اسموز جاز یا جاز ملایم
- Trad Jazz، ترید جاز
ریشههای سبک موسیقی جاز
یکی از جذابترین جنبههای موسیقی جاز این است که در طول زمان، هر کدام از نوازندگان تلقی و دریافت خود را از این سبک موسیقی در اجراهای بداهه خودشان به نمایش گذاشتهاند و همین موجب تغییر و تحول در این ژانر موسیقی شده است. این بداههپردازی است که موسیقی جاز را به یادماندنی کرده است.
همانطور که گفتیم این جنبش در اواخر قرن نوزدهم زاده شد. وقتی که ترانههای موسیقی فولکِ بردههای آفریقایی توانست موسیقی کلاسیک اروپایی و آمریکایی را تحت تاثیر قرار بدهند. بردههایی که در نیواورلئان بودند به طور ویژه از غرب آفریقا میآمدند، به همین خاطر فرهنگ غرب آفریقا ریشههای موسیقی جاز را ساخته است.
استایل هارمونیک سرودهای مذهبی کلیسایی با روح معنوی موجود در موسیقی آفریقایی تلفیق شد و زمینهای شد برای بروز سبکی در موسیقی که بسیار از نظر برانگیختن احساسی غنی است. همینطور که قرن نوزدهم سپری میشد، نوازندگان سیاهپوست یاد گرفتند که چطور سازهای غربی را در مراسم و رقصهای محلی خود بنوازند.
در پی محبوبیت یافتن سبک موسیقی جاز، نوازندگان آمریکایی- اروپایی هم با گریم صورت سیاهشده به اجرای موسیقی میپرداختند و باعث شهرت این سبک در سطح جهانی شدند. میتوان گفت سبکهای موسیقی گذشته و میراث به جا مانده از قومیتهای مختلف در تاریخ موسیقی جاز، با تاثیر روی یکدیگر موجب تحول و تطور جاز شدند.
در پی جنگ داخلی آمریکا و برای محدود کردن آزادی سیاهان، برای آنان نواختن درامز ممنوع شد. از این رو، برای اینکه سنت ریتمیک موسیقایی خودشان را حفظ کنند آن را در ریتم دست زدنها و رقصها و پایکوبیها حفظ کردند. اگرچه در مناطق حوزه کارائیب ریتمهای آفریقایی حفظ شد و از طریق مهاجران کوبایی و اهل هائیتی به نیواورلئان منتقل شد.
عوامل تاثیرگذار در تاریخ موسیقی جاز
موسیقی آفریقاییآمریکایی به واسطه کشتیهایی که دو بار در روز از هاوانا (پایتخت کوبا) به نیواورلئان رفتوآمد میکردند با موتیفهای آفرو-کوبایی در هم آمیخته شد. از این رو موسیقی کوبایی بخش مهمی از موسیقی آمریکایی-آفریقایی شد که رفتهرفته به محبوبیت بیشتری دست مییافت.
پس از منع بردهداری در آمریکا، بسیاری از مهاجران آفریقاییآمریکایی کارشان را به عنوان نوازنده و آهنگساز آغاز کردند.
توانایی آنها در ایجاد سرگرمی زمانیکه موسیقی رگتایم در حال محبوبیت یافتن بود، نشان میدهد که موسیقی رگتایم تاثیرات زیادی بر موسیقی آمریکاییآفریقایی و طبعا موسیقی جاز گذاشت.
موسیقی بلوز هم سهم عمدهای در شکلگیری موسیقی جاز داشته است. موسیقی بلوز هم تقریبا زمانی که موسیقی جاز در حال پیشرفت بود، روبه گسترش میگذاشت و تفاوت اصلی آن در مناطقی بود که از آنها سرچشمه گرفته بودند. سرچشمههای موسیقی بلوز هم به سرودهای کار و سرودهای مذهبی و مراسم آیینی آفریقایی میرسد.
با مقایسه موسیقی جاز و بلوز و در نظر گرفتن شباهتهای فراوان بین موسیقی بلوز و جاز، عاقلانه است که سبک بلوز را در گسترش و تحول موسیقی جاز حائز اهمیت بدانیم. موسیقی رایج در نیواورلئان آن زمان، تاثیری عمیق بر موسیقی جاز برجای گذاشت. فرهنگ نیواورلئان به گونهای بود که نه تنها پذیرای بردگان بود بلکه برخی از ویژگیهای فرهنگی آنها مثل، درامز نوازی و آیین وودو (voodoo) را نیز از آنان اقتباس کرد.
رفته رفته این موضوع که موزیسینهای سیاه در کافهها و بارهای محلههای خاص شهر در حال اجرای موسیقی جاز بودند به بخشی از هویت نیواورلئان تبدیل شد و از طرفی باعث محبوبیت و رواج این موسیقی شد. یکی دیگر از ویژگیهای فرهنگ نیواورلئان، گروههای اروپایی موسیقی مارش بودند که علاوه بر اجرای برنامه در مراسم عزاداری در جوامع سیاهپوست ایالات جنوبی آمریکا به اجرا میپرداختند. این گروهها، ویژگیهای موسیقی جاز را از این مناطق با خود به مناطق شمالی و غربی کشور میبردند.
مهمترین تکنیک ریتمیکی که در موسیقی جاز استفاده میشود، سويسنگ است. تاثیر سوئینگ بر موسیقی جاز انکارناپذیر است. سوئینگ را میتوان این طور تعریف کرد که ریتمی لحظهای و فرار است که در هر قسمت ساختار این موسیقی نفوذ کرده است.
در سایر نقاط کشور، در اوایل قرن بیستم، موزیسینهای سبک رگتایم و بلوز از نظر سبک اجرا و ملودی، همزمان با گسترش جاز، روی هم تاثیر میگذاشتند. امروزه موسیقی جاز، ترکیبی از سبکهای زیادی در موسیقی است.
موسیقی جاز با بداههپردازی ( امپروایزیشن) که در ذات آن است و از پس گذشت ایام همچنان از ویژگیهای اصلی این سبک موسیقی بر جای مانده است، شناخته میشود. موسیقی جاز امروز تحت تاثیر موزیسنهایی چون دوگ الینگتون، مایلز دیویس و سایر موزیسینهای نیمه اول قرن بیستم هم است.
منبع:
Music Genres List