هراری در دو کتاب پیشین خود، «انسان خردمند» و «انسان خداگونه» از گذشته انسان و آینده درازمدت زندگی و مقصد نهایی هوش مصنوعی میگوید، در کتاب «۲۱ درس برای قرن۲۱»، به شرایط فعلی و آینده نزدیک بشریت تا چیزی حدود سال ۲۰۵۰ میپردازد.
یووال نوح هراری، تاریخدان، فیلسوف و نویسندهای که با گزارش خود از گذشته و آینده بشر به سرعت در میان خوانندگان و مشتاقان دانستن در دنیا، جایگاهی منحصربهفرد پیدا کرد، در جدیدترین کتاب خود، از چالشهای نوع بشر در مواجهه با تحولات زندگی مدرن امروز میگوید. در این مطلب در مجله پیانو باربد با این نویسنده خوشفکر و خلاق و سه کتاب تأملبرانگیز و پرفروشش آشنا میشویم.
یووال نوح هراری کیست؟
یووال نوح هراری در سال ۱۹۷۶ در شهر حیفا در اسرائیل به دنیا آمد. او در سال ۲۰۰۲ درجه دکتری خود را از دانشگاه آکسفورد دریافت کرد. هراری در حال حاضر، استاد بخش تاریخ دانشگاه عبری اورشلیم است و نوزده میلیون نسخه از کتابهای او تا پایان سال ۲۰۱۸، در سراسر جهان به فروش رفته است.
یووال نوح هراری، در شاخههای تاریخ جهان، تاریخ قرون وسطی و تاریخ نظامی تخصص دارد. پرسشهای بنیادینی که او در حال حاضر در حال پژوهش بر روی آنها است، عبارتند از: ارتباط بین تاریخ و بیولوژی چیست؟ تفاوت ضروری بین هومو ساپیینس ( انسان هوشمند، انسان خردمند) و سایر حیوانات چیست؟ آیا تاریخ مسیر مشخصی را طی میکند؟ آیا در صورتی که مسیر تاریخ برای انسانها شفافتر شود، با انسانهای شادتری روبهرو خواهیم بود؟ پرسشهای اخلاقی که علم و فناوری در قرن ۲۱، با آنها روبهرو هستند، چه هستند؟
یووال هراری در سال ۲۰۱۸، سخنران اصلی نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد بود و درباره آینده بشریت سخنرانی کرد. سه ماه بعد او اولین سخنرانی خود را در تد (TED) با عنوان «آوتار دیجیتال» ارائه داد. طی یکی دو سال گذشته هراری با سران دولتهای گوناگون ملاقات داشته است، از جمله صدراعظم آلمان، رئیس جمهور فرانسه و رئیس جمهور آرژانتین. هراری در سال ۲۰۱۹، در دو گفتوگوی خبری با صدر اعظم اتریش درباره آینده اروپا و با مارک زاکربرگ، مدیر عامل فیسبوک، درباره جامعه انسانی و آینده هوش مصنوعی شرکت داشته است.
کتابهای یووال نوح هراری
سه کتاب از این نویسنده خلاق و خوشفکر، باعث شهرت او شدهاند. سال ۲۰۱۴، کتاب «انسان خردمند: تاریخ مختصر بشر» (Sapiens: A Brief History of Humankind) به زبان انگلیسی از او منتشر شد. لازم به ذکر است که این کتاب اولین بار در سال ۲۰۱۱ به زبان عبری نوشته شده است. کتاب «ساپیینس» یا « انسان خردمند»، در فهرست ۱۰ کتاب پرفروش نیویورکتایمز قرار گرفت و برای ۹۶ هفته متوالی رتبه بین ۱-۳ در فهرست پرفروشهای ساندی تایمز بود. کسانی چون مارک زاکربرگ، باراک اوباما و بیل گیتس، خواندن آن را توصیه کردهاند و سال ۲۰۱۸، مستندساز برنده جایزه اسکار، آصف کاپادیا اعلان کرد که فیلمی بر پایه این کتاب خواهد ساخت. دومین اثر پرفروش هراری در سال ۲۰۱۶ با عنوان «انسان خداگونه: تاریخ مختصرآینده» (Homo Deus: A Brief History of Tomorrow ) منتشر شد. هراری در کتاب دومش، پروژههای بزرگی که بشریت در قرن ۲۱ با آن روبهرو میشود را مورد کنکاش قرار میدهد. پس از گشتوگذاری عمیق در گذشته و آینده، یووال نوح هراری، کتاب «۲۱ درس برای قرن ۲۱» (21 Lessons for the 21st Century) را در سال ۲۰۱۸ منتشر کرد. او در این کتاب بر بزرگترین پرسشهای حال حاضر بشر تمرکز کرده است، پرسشهایی از این قبیل که دقیقا چه دارد بر سر بشریت میآید؟ بزرگترین چالشهای بشر امروز چیستند؟ به چه چیزهایی باید توجه کنیم؟
هراری تا به حال دوبار، جایزه پولونسکی را برای «اصالت وخلاقیت در علوم انسانی» در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۱ برده است. کتاب انسان خردمند یا ساپیینس در سال ۲۰۱۹ موفق شد تا عنوان « کتاب آکادمیک سال» را به عنوان بخشی از جایزه بازار کتاب آکادمیک بریتانیا از آن خود کند. کتاب انسان خداگونه یا هومودئوس توانست در سال ۲۰۱۷ جایزه کتاب اقتصادی آلمان با نام Handelsblatt را به عنوان تاثیرگذارترین و متفکرترین کتاب سال به دست آورد.
انسان خردمند: تاریخ مختصر بشر
همو ساپیینس (انسان خردمند) بر جهان حکمفرمایی میکند، چراکه تنها حیوانی است که میتواند به چیزهایی که فقط در تصوراتش وجود دارند، اعتقاد داشته باشد، چیزهایی مثل: خدایان، دولتها، پول و حقوق بشر
«انسان خردمند»، یووال نوح هراری، ۲۰۱۴
کتاب با ایدهای که گفته شد، شروع میشود و میخواهد تا تاریخ گونه انسانی ما را از نقطهنظری کاملا تازه بازگو کند. کتاب، توضیح میدهد که «پول»، کثرتگراترین سیستم بر اساس اعتماد متقابل است که در طول تاریخ ابداع شده است. نظام سرمایهداری (کاپیتالیسم)، موفقترین مذهبی ست که تاکنون اختراع شده است و بیرحمانهترین جنایت تاریخ، رفتاری است که انسان مدرن با حیوانات دارد. کتاب حول این ایده میگردد که گرچه ما نسب به اجدادمان، قدرتمندتر هستیم ولی هرگز شادتر نیستیم.
هراری در کتاب انسان خردمند، بینشی ژرف نسب به وضع بشر در طول تاریخ را با بیان و زبانی منحصربه فرد و زنده پیوند زده است، به طوری که این کتاب اندکی پس از انتشارش به یکی از پرطرفدارترین کتابها در بازار نشر تبدیل شد، کتابی که توانست طیف وسیعی از مخاطبان از نوجوانان تا استادان دانشگاه را به خود جلب کند. تا پایان سال ۲۰۱۸، ۱۰ میلیون نسخه از «انسان خردمند» به فروش رفت و به حدود ۵۰ زبان دنیا نیز ترجمه شد.
درباره کتاب انسان خردمند
هفتادهزار سال پیش، حداقل شش گونه انسانی مختلف روی زمین زندگی میکردند. این گونههای انسانی، حیوانات بیاهمیتی بودند که تاثیرات زیستمحیطی شان کمتر از کرم شبتاب و عروس دریایی بود! امروز تنها یک گونه انسانی بر زمین باقی مانده است و آن، «ما» هستیم و حالا این ما هستیم که بر کل کره زمین حکمرانی میکنیم.
کتاب ساپیینس یا انسان خردمند به ریشههای فرگشت انسان در طول تاریخ میپردازد و گامبهگام تا دنیای مدرن و مسائلی همچون کاپیتالسم و مهندسی ژنتیک پیش میآید. در تمام مسیر هراری سعی دارد تا پرده از این پرسش بر دارد که چرا ما امروز چنین هستیم.
کتاب بر فرآیندهای کلیدی موثر در شکلگیری نوع بشر و جهان پیرامون آن تمرکز دارد. فرآیندهایی همچون: ظهور کشاورزی، اختراع پول، گسترش ادیان و سربرآوردن دولتملتها. بر خلاف سایر کتابهای از این نوع، ساپیینس، رویکردی بینرشتهای دارد و پلی است بین تاریخ، بیولوژی، فلسفه و اقتصاد، رویکردی که هرگز پیش از این سابقه نداشته است. کتاب با اتخاذ نگاهی کلان و در عین حال خرد به این فرآیندها، نهتنها به این میپردازد که چه اتفاقی برای نوع بشر افتاده است و چرا، بلکه به این موضوع هم میپردازد که افراد جامعه انسانی نیز این تحولات را چگونه حس و تجربه میکنند.
انسان خداگونه: تاریخ مختصر آینده
کتاب «انسان خداگونه»، به بررسی این موضوع میپردازد که چه بر سر جهان خواهد آمد وقتی اسطورههای کهن با فناوریهای خداگونهای همچون، هوش مصنوعی و مهندسی ژنتیک همراه شوند.
هراری در این کتاب به این موضوع میپردازد که چطور در عصر جدید، قدرت حاکم بر جهان به جای اینکه حاصل فرگشت طبیعی باشد، حاصل طراحی هوشمند میشود. چه بر سر دموکراسی خواهد آمد وقتی که گوگل و فیسبوک علایق و تمایلات سیاسی ما را بهتر از خود ما بدانند! چه بر سر وضعیت رفاه دولتها خواهد آمد، وقتی کامپیوترها بخش عظیمی از کارکنان را بیکار کنند و آنها را تبدیل به «طبقه بیفایده» (useless class) نماید. اسلام چطور میتواند تصمیمات مهندسی ژنتیک را زیر نظر بگیرد؟ آیا فعالیتهای دره سیلیکون (سیلیکون ولی) در نهایت منجر به تولید مذهب جدیدی برای دنیا میشود، نهادی که مردم سرسپرده آن شوند، بدون اینکه حتی به آن آگاه باشند؟
در زمانهای که انسان خردمند تبدیل به انسان خداگونه میشود، چه مقصدی را میتوان برای بشریت تصور کرد؟ در مقام خدایان خودساخته کره زمین چه پروژههایی باید برای آینده آن در نظر بگیریم و چگونه میتوانیم این سیاره شکننده و حساس را در برابر قدرت تخریبگر خودمان محافظت کنیم؟ کتاب انسان خداگونه، نگاهی اجمالی دارد بر رویاها وکابوسهایی که قرن ۲۱ را میسازند.
کتاب جدید یووال نوح هراری: «۲۱ درس برای قرن ۲۱»
به عنوان تاریخدان، نمی توانم به مردم غذا و لباس بدهم ، اما می توانم تلاش کنم کمی شفافیت به آنها عرضه کنم، و از آن راه، به هموار شدن زمین بازی جهانی کمک کنم
۲۱ درس برای قرن ۲۱، یووال نوح هراری، ۲۰۱۸
چرا لیبرال دموکراسی در بحران است؟ آیا خدا بازگشته است؟ آیا جنگ جهانی سوم در راه است؟ انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده چه چیزی را درباره دنیای ما نشان میدهد؟ در برابر هجوم اخبار قلابی چه کاری از دست ما ساخته است؟ بالاخره کدام تمدن، سلطه بر جهان را به دست خواهد اورد: غرب، چین یا اسلام؟ آیا اروپا باید درهای خود را به روی مهاجران بگشاید؟ آیا ملیگرایی میتواند مشکلات تغییرات آبوهوایی و نابرابریهای اجتماعی را حل کند؟ برای معضل تروریسم چه کنیم؟ چه چیزهایی ضرورت دارد که به فرزندانمان یاد بدهیم؟
تفکر به چنین پرسشهایی برای میلیاردها انسان امروزی که ما هم جزيی از آنها هستیم، کاری لوکس به نظر میرسد! این پرسشها برای دورهای مناسب است که هیچ کار مهم دیگری نداشته باشیم. چطور وقتی هر روز باید کار کنیم، از بچهها مراقبت کنیم، از پدر و مادر پیرمان مراقبت کنیم، فرصت تفکر به چنین پرسشهایی را داریم و اساسا چرا باید وقت صرف چنین تفکراتی کنیم. اگر آینده جهان بدون لحاظ کردن نظر شما، برنامهریزی شود به این دلیل ساده که شما وقت ندارید و باید به لباس و غذای بچهها برسید، شما و فرزندانتان در هر حال از عواقب تصمیمگیریها و برنامهریزیهای دیگران در امان نخواهید بود. این اصلا عادلانه نیست؟ اما چه کسی گفته که تاریخ عادل است!
«۲۱ در س برای قرن ۲۱» به خوانندگانش غذا نمیدهد، لباس هم نمیدهد اما میتواند به آنها دید روشن و شفافی بدهد که به کمک هموار کردن مسیر تاریخ بیایند. هراری معتقد است که اگر خواندن این کتاب فقط بتواند، عده محدودی را وادار کند که به آینده نوع بشر بیندیشند، کار خودش را انجام داده است.
پس از کتاب «انسان خردمند» که به کنکاش در گذشته بشریت میپرداخت و کتاب «انسان خداگونه» که وجود انسان را در آیندهای به تصویر میکشد که تکنولوژیهایی همچون هوش مصنوعی و مهندسی ژنتیک عنان و اختیار او را به دست گرفته اند، نوح هراری در کتاب جدید خود، بر زمان حال و آیندهای نزدیک یعنی تا سال ۲۰۵۰ تمرکز کرده است. دقیقا حالا چه چیزهایی در حال رخ دادن در جهان ما هستند؟ بزرگ ترین چالشها و انتخابهای پیشروی ما چیستند؟ به چه چیزهایی باید توجه کنیم؟
جدیدترین کتاب یووال نوح هراری، ادامه دو کتاب قبلیاش است. او در «۲۱ درس برای قرن ۲۱»، مسايل مختلف مربوط به پیشرفت تکنولوژی و مسایل روز اجتماعی را با پرسشهای بنیادین وجودی (اگزیستانسیال) در هم میآمیزد و بر این نکته تاکید میکند که این مسايل چگونه میتوانند بر زندگی روزمره ما تاثیر بگذارند. این کتاب با بازنمایی چالشهای بنادین دوران معاصر ما، به شیوهای قابل فهم و روشن، خوانندگان را دعوت می کند تا ارزشها، معنا و نقش خودشان را در جهان پر سروصدا و آشفته امروز جدی بگیرند.
پادکست کتاب انسان خردمند
حدس میزنیم که آشنایی با کتابهای جذاب و تاملبرانگیز یووال نوح هراری به قدر کافی اشتیاقبرانگیز باشد که بخواهید آنها را بخوانید. اگر به شنیدن پادکست علاقه دارید، میتوانید، محتوای کتاب خواندنی انسان خردمند را در پادکست فارسی ناوکست (Navcast)/ کتاب صوتی انسان خردمند، با اجرایی داستانگونه و روان به صورت کتاب صوتی بشنوید.
منبع:
Yuval niah Harari