در روزهای اردیبهشت ماه ۹۸، شاهد نوازندگی ساز چنگ از سوی ۵۰ کودک و نوجوان چنگنواز ایرانی در کنسرتی بودیم که در شهر ازمیر ترکیه برگزار شد.
از این پس در مجله پیانو باربد به فعالیت موسیقدانان ایرانی آنسوی مرزها خواهیم پرداخت. به بهانه نوازندگی این کودکان چنگنواز ایرانی در کنسرت «دوستی چنگ ایران و ترکیه»، با خانم فتانه شاهین، استاد آن‌ها، تماس گرفتیم تا در جریان آخرین اخبار این کنسرت قرار بگیریم و از این رهگذر گفت‌گویی کوتاه هم درباره آموزش ساز چنگ به کودکان، داشته باشیم.
خانم فتانه شاهین، بانوی چنگنواز ایرانی و اهل شیراز است که طی ۱۰ سال گذشته در ایران و خارج از ایران تلاش فراگیری را برای احیای ساز چنگ و آموزش آن به کودکان و نوجوانان ایرانی به کار گرفته است.
روزگاری ساز چنگ یا ساز هارپ در دستان موسیقیدان‌های ایرانی چون باربد، سرکش، رامتین، بامشاد، آفرین و نکیسا می‌درخشیده است، بطوریکه باربد برای هر روز هفته، نوایی برای این ساز می‌ساخته که به «هفت خسروانی» معروف است. امروز حضور این ساز چند هزار ساله ایرانی در صحنه موسیقی ایرانی رنگ‌باخته است، هرچند که تلاش‌های معدود کسانی همچون خانم فتانه شاهین در ۱۰ سال گذشته برای احیای این سازِ اسطوره‌ای، دریچه‌های امید‌بخشی را گشوده است.
کنسرت دوستی چنگ ایران و ترکیه
خانم فتانه شاهین با همراهی چنگنواز ترک خانم شیرین پانجاراوغلو، کنسرت «دوستی چنگ ایران و ترکیه» را در اردیبهشت ۹۸ در شهر ازمیر ترکیه، ترتیب دادند. البته پیش از این برنامه، ابتدا خانم پانجاراوغلو به دعوت فتانه شاهین به ایران آمده و مسترکلاس چنگ برگزار کرده بود. تعداد شرکت‌کنندگان ایرانی در این کنسرت ۵۰ نفر است که شامل کودکان و نوجوانانی از سنین ۶ تا ۱۶ سال می‌شود. به گفته خانم شاهین چند نفر بزرگسال هم که مادران بچه‌ها هستند در این کنسرت شرکت کردند. این کنسرت در ۴ مرحله برگزار شده است و در آخر نیز چنگنواز پیش‌کسوت ترک رسیتالی را اجرا کرده است.
فتانه شاهین می‌گوید این کنسرت را در واقع برای تشویق و شادی کودکان و نوجوانان چنگنواز تدارک دیده است، کودکانی که این روزها خودشان را برای دریافت یک دیپلم بین‌المللی در نوازندگی چنگ آماده می‌کنند. قرار است این کودکان چنگنواز در آزمون رویال کالج موسیقی انگلستان یا ABRSM برای دریافت مدرک رسمی نوازندگی ساز هارپ شرکت کنند.
آموزش ساز چنگ به کودکان
از خانم شاهین درباره سابقه چنین برنامه‌هایی پرسیدیم:
از همان روزهای اول تدریسم سعی کردم، هنرجوها را با فضاهای حرفه‌ای چنگ‌نوازی در خارج از کشور آشنا کنم. چه با بردن بچه‌ها به آن‌جا و چه دعوت دوستان چنگ‌نوازم از خارج کشور. به دلیل اینکه چنگ در ایران معاصر سابقه‌ای ندارد، هنرجوهای ساز چنگ بر خلاف سایر سازها در ایران جایی برای مقایسه کار خودشان نداشتند. به همین خاطر سعی کردم هنرجویان را با چنگ‌نوازانی از کشورهای مختلف مثل ایتالیا، فرانسه، ترکیه و بلژیک آشنا کنم تا بچه‌ها با اشکال قوی‌تری از چنگ‌نوازی آشنا شوند. وقتی بچه‌ها ازخارج از کشور برمی‌گشتند هم ایده پیدا می‌کردند و هم پیشرفت کرده بودند.
هنرجویان خانم شاهین در کمتر از ده سال گذشته، سالانه در کنکور بین‌المللی لیموژ فرانسه شرکت می‌کنند و حالا چند سال متوالی است که ایرانی‌ها دارند در این رقابت مقام به دست می‌آورند. برای مثال دو سال گذشته یکی از این هنرجویان ایرانی، مقام اول را در بخش سوپریو که عالی‌ترین سطح نوازندگی چنگ است، به دست آورد. خانم شاهین می‌گوید که من ابتدا با چند شاگرد بزرگسال شروع کردم ولی به تدریج تعداد شاگردان کودک و نوجوانم افزایش یافت و حالا به بیش از ۱۰۰ نفر می‌رسند. در پایان این گفت‌وگوی کوتاه، نظر خانم شاهین را درباره سن شروع آموزش موسیقی به کودکان می‌پرسیم:
این بستگی به آمادگی و خودآگاهی بچه‌ها دارد. بعضی از بچه‌ها از سن ۳ یا ۴ سالگی می‌توانند یادگیری موسیقی را شروع کنند ولی معمولا سن شروع آموزش موسیقی به کودکان ۶ سال است. من خودم این سن را پیشنهاد می‌دهم ولی بچه‌ها می‌توانند از سنین پایین‌تر ابتدا با موسیقی کودک شروع کنند و بعد از ۶ یا ۷ سالگی به یادگیری موسیقی به صورت جدی بپردازند.
خانم فتانه شاهین از اواخر سال ۹۷، ساکن شهر ازمیر ترکیه شده است و هر یک ماه یا دو ماه به ایران می‌آید و برای هنرجویان مستر کلاس برگزار می‌کند. ایشان این روزها در پی فراغت بیشتری است تا کاری نو را در تاریخ نوازندگی چنگ ایرانی رقم بزند. خانم شاهین می‌گوید که در حال تنظیم ردیف موسیقی ایرانی برای ساز چنگ است.
